Kategori: A

(23.VII.1897- 4.IX.1967) Şair. İstanbul'da doğdu. Hasan İzzet Paşa'nın oğludur. Galatasaray Sultânîsi'nde okurken gönüllü olarak I. Dünya Savaşı'na katıldı. Savaştan sonra Ticaret Lisesi'ni bitirdi (1922). Bankacılık yaptı. Öğrencilik yıllarında şiire başla­mış, birkaç yıl sonra bunları bir kitap hâlinde neşretmiştir. İstanbul'da öldü. Mezarı Zincirlikuyu'dadır. Aşk ve tabiat temalarını işleyen şâir, başlangıçta ritme ve hayâl güzelliğine yer veren şiirler yazdı. Önceleri hece vez-niyle yazarken sonra serbest nazma yöneldi. İlk şiirlerini Seza imzasıyla, Şâir, Nedim, Yeni Mecmua ve Dergah dergi­lerinde yayımladı. Şiir kitapları: Bir Gemi Yelken Açtı ......

Mesnevi şâiri. Xv"lncl yüzyılın İlk yarısında yaşamıştır. Hayâtı hakkında hiç bilgi yoktur. Anadolu sahasında İlk hamse (beş mesnevî) yazan Türk şâiri Ariftir. Mesnevileri din, tasavvuf ve Hz. Muham-med İle İlgilidir. Tasavvuf konusunda yazılan ilk Türkçe telif eser de Arife aittir. Mevlid'i, Süleyman Çelebi'nin eserin­den farklı özellik gösterir. Şâir, sanat kaygısı gütmez. Halka faydalı olmak ve öğretmek amacı ile yazmıştır. Dili sâde ve külfetsizdir. Eserleri: 1. Mürşldü'l-Ubbâd (2041 beyittik, tasavvuf i), 2. Nüshai Âlem (367 beyit, İlk tasavvufî telif eser), 3. Mevlid (743 ......

Uygur şairi. Hayâtı hakkında fazla bilgi .yoktur. Adı bili­nen ilk Türk şairlerinden sayılır. Mani dini üzerine yazılan ilâhisi ile sevgi temasını işle­yen şiiri vardır. [Bu şiirler üzerinde A. Von le Coq Prof. W. Bang. ve Reşit Rahmeti Arat' çalışmalar yapmışlardır.] ...

Şâir, bilgin. Şam'da doğdu. Şeyh Hamza'nın oğludur. Med­rese eğitimini Osmancık'ta yaptı, müderris oldu. Hacı Bay­ram Velî'ye baölanarak Göynük'e yerleşti (1445). Fatih'in daveti üzerine İstanbul'un fethinde bulundu. Daha sonra Göynük'e dönerek tasavvuf düşüncelerini yaydı. Aynı şehir­de öldü. Şiirlerinde Şemsî mahlasını kullanmış; tasavvufla İlgili eserler vermiştir. Tıpta da araştırmalar yaparak hasta­lık tedavileri ile ilgili bir kitap yazdı. Eserleri: Rlsaletü'n-Nüriyye (Arapça), Halli Müşkilât (Arapça rlsalo), Makamat-ı Evliya, Maddetü'l-Hayat. [Akşemseddin'ın diğer eserleri hakkında geniş bilgi Ali İhsan Yurd tarafından hazırlanan "Akşemseddin" adlı ki­tapta vardtr. Ankara Millî Kütüphanesi'nde ......

 (1787-1845) Yazar, şâir. Yozgat'ta doğdu. Aytntaplı Mehmed Efendı'-nin oğludur. Altı yaşında babası ile Hicaz'a gitti. Özet Öğre­nim gördükten sonra Bozok'ta Cebbarzâde Süleyman Bey'-ın dîvan katipliğine getirildi. Yirmiyedı yaşında iken İstan­bul'a giderek Bâbıâlî Dtvan-ı Hümâyûn Kalemi'ne girdi (1813). Zamanla yükselerek vezirlik rütbesiyle Hariciye nazı­rı oldu. 1845'te Hicaz'dan dönerken İskenderiye'de öldü Akif Paşa tahsilli, kültürlü, iyi bir devlet adamı idi. Dîvan şiiri tarzında örnekleri olduğu gibi, hece ölçüsü ile ve saz şiiri tarzında eserleri de vardır. Sadeliğe dönük nesirleri ile de tanınır. Adem Kasidesi ......

(1886-1958) Romancı ve tiyatro yazarı. Binbaşı Kadri Bey'in oğludur. Asıl adı Enis Avni'dir. Selânik'e bağlı Katerİn'de doğmuş, ilk öğrenimi Serez ve Selanik'te, orta öğrenimini Eğrikapı Sırp Rüştiyesi, Galatasaray, Edirne ve Kuleli Askerî idadile­ rinde yaptı. Harbiye Öğrencisi iken hastalanınca tahsiline ara verdi. Bir ara Paris'te hukuk ve güzel sanatlar öğrenimi­ne devam etti ise de yanda bırakarak yurda döndü. Hâriciye gümrüğünde memur olarak çalışırken Abdülhamid yöneti­mince Selânik'e sürüldü. 31 Mart Vak'ası (1909) üzerine İs­tanbul'a gelen Hareket Ordusu'na gönüllü olarak katıldı. İs­tanbul'un işgaline ......

Şâir. Türkistan'ın Say ram kasabasında doğmuştur, Buhra'da medrese öğrenfmi görmüş, meşhur tasavvufçu Heme-danlı Yusuf'a bağlanarak tasavvufu öğrenmiştir. Türk halkı arasında tasavvufu yaymak iğin Yesevîlik adı verilen tarikatı kurmuştur. Bu tarîkat daha sonra Orta Asya ve Anadolu'ya yayılmıştır. Yesi'de ölmüştür. Kabri üzerine yapılan türbe asırlardan beri ziyaret edilmektedir. (?-1166) Şâir, dini ve tasavvufî düşüncelerini, Hz. Peygamber'e olan sevgisini "hikmet" adı verilen, hece vezni ile yazılmış dörtlükler ve gazel nazım şekfi ile yazılan manzumelerle an­latmıştır. Şiirleri doğu Türkçesi ile yazılmıştır. Hikmetlerin toplandığı dîvanın içine ......

(? 1421) Şâir, yazar, âlim. Germiyanoğullan Beyliği sahasında ye­tişen, kadılık yapan, şâirlerdendir. Osmanoğulları'ndan Emir Süleyman, Çelebi Mehmed ve II. Murad'a yakın olmuş­tur. Sultan II. Murad'ın hocasıdır. 1421'de ölmüştür. Türkçe'nin sanat dili olarak gelişmesine hizmet etti. Eserlerinin bir kısmı manzum, bir kısmı mensurdur. İran edebiyatından tercümeleri vardır. Manzum eserleri: 1. Dîvan, 2. Esrar-nâm e, 3. Camasb-nâme Tercümesi, 4. Cenk-nâme (Orijinal bir mesnevdir), 5. Ukûdü'l-Cevâhir (Farsça sözlük), 6. Farsça Dîvan, 7. Mutâye-bat, 8. Mansur-nâme Tercümesi, 9. Vasiyet-i Nûşirevan Ter* cümesi. Mensur eserleri: 1. Ebülleys Semerkandî ......

Horosan’dan gelen sanatçı medrese eğitimi görmüş, fıkıh konusundaki üstün bilgisinden dolayı da kendisine fakih denmiştir. Mevlevidir, Mevlana’ya bağlıdır. Eserleri Çarhnâme: 100 beyitten oluşan eser, kaside nazım biçimiyle kaleme alınmış ahlaki bir yapıttır. Eserde dünyanın faniliğinden bahsedilmiştir. Anadolu Türkçesinin ilk örneklerinden olması sebebiyle dil bakımından önemlidir. Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerife: Kutsal meclislerin niteliklerini anlattığı 399 beyitten oluşan bir mesnevidir. Başka Bir Kaynak: Şâir. Hayatı hakkında kesin bilgi yoktur. Xlll'üncü asırda, Konya'da yaşadığı, Fıkıh ilmi ile uğraştığı, sonra tasavvufa yönelip meczup bir haldeyken vefat ettiği menkıbe kitapla­rında kayıtlıdır. ......

AHDİ, (Ahmed Çelebi)  (7-1593) Tezkireci, şair. Bağdat'da doğmuştur. Mevlana Şemsed-din'in oğludur. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. Eserinde kendisinin verdiği bilgiye göre 1553 yılında İstanbul'a gel­miş, devrin âlim ve sanatkârlarıyla tanışmıştır. Tezkiresini Sultan II. Selim adına yazmıştır. Tezkiresinde Bağdat ve civarında, İran'da ve İstanbul'da yetişen Türk şairlerini tanıtmıştır. Ağır olmayan bir dili var­dır. Yaşadığı devirde gazelleri ile de şöhret kazanmıştır. Onu asıl meşhur eden eseri tezkiresidir. Eserleri: 1. Gülşen-i Şuarâ (Tezkire, 1563, elyazması ha­lindedir), 2. Dîvançe (Küçük dîvan; H. Mazıoğlu, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı 1978-1979'da ......

ADNÎ, MAHMUD PAŞA   (?- 1474) Dîvan şâiri. Sultan il. Murad zamanında saraya alınıp eği­tilmiştir. İstanbul'un fethinde görev almış, daha sonra vezir ve sadrazam olmuştur. Boğdurularak öldürülmüştür.Türbe- si İstanbul'dadır. Mahmud Paşa iyi huylu, herkes tarafından seviten bir devlet adamı idi. Şiirlerinde devrine göre sâde ve ahenkli bir dilin hâkimiyeti görüiür. Mahmud Paşa âlimlerin ve şâirlerin koruyucusu olarak da şöhret bulmuştur. Mahmudpaşa semti adını ondan almıştır. Ayrıca İstanbul, Rumeli ve Anadolu'da birçok cami i, medrese, köprü ve kervansaray yaptırdığı da bi­linir. Şiirlerinde Adnî mahlasını kullanmıştır. Eserleri: ......

ADLÎ, (Sultan II. Bayezid) (1447-1512) Dîvan şâiri. Osmanlı şâir sultanlarındandtr. Amasya'da doğdu. Fatih Sultan Mehmed'in oğludur. Şehzadeliği sıra­sında iyi bir eğitim gördü. Âlim, şâir ve sanatkârlar arasında yetişti. Sultanlığı zamanındada pek çok sanatkâr ve bilgini himaye etmiş, onlara saraydan maaş bağlatmıştır. Dimeto-ka'da ölmüştür. Türbesi İstanbul'da kendi adıyla anılan ca­miin bahçoslndedlr. Açık, anlaşılır bir dille yazılmış, samimi duygular ifâde eden şiirleri vardır. Eserlerinde şâirin bilgi ve kültürü açıkça görülür. Şiirlerinde din ve tasavvuf duyguları etkilidir. Eseri: Dîvan (Elyazması halindedir). ...

(?-1519) Şâir. İznik yakınlarındaki Tırs köyünde doğmuştur. Kü­çük yaşta Eşrefoğlu Rûmî'nin dergâhına devam etmiş, şey­hi tarafından yetiştirilmiştir. Sonra Eşrefoğlu Rûmî'nin kızı ile evlendi. O Öldükten sonra yerine şeyh olmuştur. Yunus Emre'nin etkisi altında kalan şâirlerdendir. Hece vezni ve sâde Türkçe ile yazdığı ilâhilerinde tasavvufu anla­tır. Eski elyazması mecmualarda pekçok şiirleri bulunur. ...

(15. yy) Mesnevi şâiri. Hayâtı hakkında bilgi yoktur. Sultan 1. Mehmed'e yakın olan şâirlerdendir. Mesnevî edebiyatımızın önemli şairlerindendir. Ahmedî'-nin Farsça'dan Türkçe'ye çevirirken öldüğü Veys-ü Ramin mesnevisinin tamamlanması bu şâire teklif edilmiş (1412), fakat Abdülvâsi Çelebi bu eseri beğenmeyerek Halil-nâme adlı mesnevisini yazmış ve Sultan I. Mehmed'e sunmuştur (1414). Eserleri: 1. Halil-nâme (Hz. İbrahim'in hikâyesi), 2. Mi'râc-nâme (Hz. Muhammed'in mi'râc mucizesini anlatan mesne­vî). [Her iki eserin, biri Afyon Gedik Ahmed Paşa Ktp., biri Kahire Hıdiviyye Ktp, ve biri İstanbul Belediye Ktp.oimak üzere üç yazma ......

(? 1713) . Divan ve mesnevi şairi, yazar. İstanbul'da doğdu. İlmiye mesleğinde Kazaskerlik rütbesine kadar yükselmiştir. Me­zarı İstanbul'dadır. Arif, Osmanlı devri şâir, yazar ve ilim adamlarındandır. Bir divan dolduracak kadar güzel şiirler, Hz. Muhammed'in hayâtını anlatan kitaplar ve manzumeler yazmıştır. Miracİ-yesi bu türün en güzel örneğidir. Eserleri: 1. Divan, 2. Manzume-I Mi'râc 3. Menâhicü'l-Usûl (Kelâm İlmine dâir), 4. Siyer-i Nebi. (Hz. Muhammed'in ha­yat hikâyesi). ...

(15.IX.1908-26.Vill.1944) Halk edebiyatçısı. Tataristan'ın Köyek köyünde doğdu. İl­kokulu köyünde okudu. 1930'da Teknik Okul'u bitirerek tek­nisyen olarak çalıştı (1930) Sovyetler Birliği İle Almanya arasında, 1941'de çıkan savaşa katılarak Almanlar'a esir düştü. Esir kampında iken Hİtler'e karşı yapılan bir suikasti tasvip etmek ve faşizme karşı olmak suçundan (!) îdam edil­di. Bir teknisyen olmasına rağmen yıllarca halk kültürü ile il­gilenmiş, Tatar Türkleri'nin anlattığı veya söylediği fıkra bil­mece ve hikâyeleri derleyerek neşretmiştir. Halk edebiyatı konularında makaleler ve çocuk edebiyatı ile İlgili kitaplar yazdı. Eserleri: 1. Inçke Bil ( ......

Mesnevi şairi. XV'inci asırda yaşamıştır. Hayâtı hakkında bilgi yoktur. Camasb-nâme adlı eserini Farsça'dan tercüme ederek (1429-30) II, Murad'a sunmuştur. 4877 beyitlik man­zum hikâyede Danyal Peyaamber'ln oölu Camasb'ın mace­raları ile Sâh-ı Mârân(Şahmaran)'m yanında başından geçen olayları anlatır. Bir mâcerâ mesnevîsiolmakla birlikte dünyâ­nın geçiciliği, ibâdetin lüzumu gibi konulara da değinil­miştir. ...