Öykü (Hikaye)
Hikâye (öykü) Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Hikayeler, insanlık tarihi boyunca anlatılan en eski ve en yaygın edebi türlerden biridir. Hikayeler, okuyuculara farklı dünyaların kapılarını açar ve onları yeni deneyimlere, hayal dünyalarına ve duygusal maceralara sürükler. Hikaye anlatımı, geleneksel olarak, belirli bir olayların bir karakter ya da karakterler aracılığıyla belirli zaman diliminde zaman ve mekana dayalı olarak anlatıldığı kısa edebi türlerdir. Bu türün yapı unsurları olan olay, kişi, yer ve zaman dar kapsamlıdır. Hikâyede genellikle kısa cümleler kullanılır. Hikâyeler, olay hikâyesi ve durum hikâyesi olmak üzere ikiye ayrılır.
Klasik Hikayelerin Ortak Özellikleri Nelerdir Maddeler Halinde
Karakter: Hikayelerde karakter, olayların merkezinde yer alan temel ögedir. İyi bir karakter, okuyucunun hikayeye bağlanmasına yardımcı olur ve okuyucunun o karakterin yerine kendilerini koymasına izin verir. Karakterler, genellikle bir hedefi veya sorunu çözmek için harekete geçerler ve hikaye boyunca değişebilirler.
Konu: Hikayelerin konusu, olayların temel amacını ve hedefini belirler. Konu, okuyucunun hikayenin ne hakkında olduğunu anlamasına yardımcı olur ve hikayenin akışını belirler. Konu, genellikle karakterlerin hedefleri ve motivasyonları etrafında şekillenir.
Tema: Tema, hikayenin altında yatan fikir, düşünce veya mesajdır. Temalar, insanın doğası, ahlak, aşk, macera, inanç ve toplumsal konular gibi çeşitli konulara odaklanabilir. Temalar, okuyucunun hikayenin anlamını ve mesajını anlamasına yardımcı olur.
Olaylar: Hikayelerde, karakterlerin hedeflerine ulaşmak için çeşitli olaylar yaşaması gerekir. Bu olaylar, hikayenin ilerleyişini belirler ve karakterlerin değişimine katkıda bulunur. Olaylar, karakterlerin karşılaştığı engeller, zorluklar, çatışmalar ve başarılar gibi çeşitli unsurları içerebilir.
Anlatım: Hikayelerin anlatımı, okuyucunun hikayeyi nasıl algıladığını etkileyen önemli bir özelliktir. Anlatım, hikayenin dilini, bakış açısını ve anlatım yöntemini kapsar. Anlatımın tonu, okuyucunun hikayeye nasıl yaklaştığını ve hikayenin duygu durumunu belirler.
Yer ve zaman: Hikayeler, belirli bir zaman ve mekanda geçerler. Bu özellik, okuyucunun hikayeyi daha iyi görselleştirmesine yardımcı olur. Mekan, hikayenin olaylarının gerçekleştiği yerleri ve atmosferi belirlerken, zaman, hikayenin hangi dönemde geçtiğini ve zamanın ilerleyişini gösterir. Yer ve zaman, hikayenin bağlamını belirler ve okuyucuya hikayenin geçtiği ortamı daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Dil ve üslup: Hikayelerin dil ve üslubu, hikayenin tonunu ve karakterlerin kişiliklerini belirleyen önemli özelliklerdir. Dil, karakterlerin diyaloglarını, anlatımı ve hikayenin atmosferini belirlerken, üslup, hikayenin genel tonunu ve duygu durumunu belirler. Dil ve üslup, hikayenin anlatımını zenginleştirir ve okuyucunun hikayeye daha iyi bağlanmasına yardımcı olur.
Sosyal eleştiri: Modern hikayeler, sıklıkla toplumsal konulara odaklanır ve eleştirel bir bakış açısı sunar. Bu, hikayenin altında yatan mesajın toplumsal bir anlam taşımasını sağlar ve okuyucunun hikayeyi daha derinlemesine anlamasına yardımcı olur. Sosyal eleştiri, hikayenin güncel konulara değinmesini sağlar ve okuyucunun hikayeye daha fazla bağlanmasını sağlar.
Yenilik: Modern hikayelerde, yenilik önemli bir özelliktir. Yaratıcı yeni fikirler, karakterler ve olaylar, hikayenin daha ilgi çekici ve benzersiz hale gelmesini sağlar. Yenilik, okuyucunun hikayeye daha fazla ilgi duymasını ve hikayenin akışını daha iyi takip etmesini sağlar.
Sonuç olarak, modern hikayelerin birçok özelliği vardır ve bu özellikler, okuyucunun hikayeye daha iyi bağlanmasını sağlar. Karakterler, konu, tema, olaylar, anlatım, yer ve zaman, dil ve üslup, sosyal eleştiri ve yenilik, hikayenin ana bileşenleridir ve birlikte hikayenin etkisini arttırır.
Türk edebiyatının en ünlü hikaye yazarları
Türk edebiyatında destan, efsane, masallar, mesnevi, halk hikâyesi gibi türler; hikâye türünün yerli kaynaklarını oluşturur. XV. yüzyılda yazıya geçirilen Dede Korkut Hikâyeleri, divan edebiyatındaki mesneviler ve halk edebiyatı ürünleri olan halk hikâyeleri; modern hikâyeden önceki dönemlerde hikâye türünün işlevini üstlenmiştir.
Batılı anlamda hikâye, Türk edebiyatında Tanzimat Dönemi’nde görülmeye başlanmıştır. Bu dönem yazarlarından Ahmet Mithat Efendi ilk yerli hikâye olan Letaif-i Rivayat’ı, Samipaşazade Sezai ise Batı tekniğine uygun ilk hikâye kabul edilen Küçük Şeyler’i yazmıştır. Servetifünun Dönemi edebiyatında Halit Ziya Uşaklıgil’in Bir Yazın Tarihi; Millî Edebiyat Dönemi’nde Ömer Seyfettin’in Kaşağı, Yüksek Ökçeler; Halide Edip Adıvar’ın Dağa Çıkan Kurt; Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri başlıca hikâye örnekleridir.
Türk edebiyatı, zengin bir hikaye geleneğine sahiptir. Türk yazarlar, tarih boyunca hikaye türünde eserler üretmiş ve bu türün gelişmesine katkı sağlamışlardır. İşte Türk hikayeciliğinin önemli isimleri:
Sait Faik Abasıyanık: Türk hikayeciliğinin en önemli isimlerinden biridir. “Lüzumsuz Adam” ve “Mahalle Kahvesi” gibi hikayeleri, İstanbul’un günlük hayatını ve insanlarının iç dünyalarını ele alır. Sait Faik’in eserleri, anlatımındaki sadelik ve doğallıkla dikkat çeker.
Ömer Seyfettin: Türk hikayeciliğinin kurucularından biridir. “Bahar ve Kelebekler” ve “Üç Ayaklı Kavak” gibi hikayeleri, milli edebiyatın özelliklerini taşır. Ömer Seyfettin, anlatımındaki şiirsel dil ve milli duygularla okuyucuların zihninde derin izler bırakır.
Sabahattin Ali: Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir. “Madonna in a Fur Coat” ve “Değirmen” gibi hikayeleri, toplumsal konuları ve insanın iç dünyasını ele alır. Sabahattin Ali, anlatımındaki sadelik ve içtenlikle okuyucuların kalplerine dokunur.
Adalet Ağaoğlu: Türk hikayeciliğinin önemli isimlerinden biridir. “Bir Düğün Gecesi” ve “Ölmeye Yatmak” gibi hikayeleri, toplumsal değişimleri ve kadınların durumunu ele alır. Adalet Ağaoğlu, anlatımındaki incelik ve derinlikle okuyucuların zihninde yer eder.
Orhan Kemal: Türk hikayeciliğinin önemli isimlerinden biridir. “Avare Yıllar” ve “Baba Evi” gibi hikayeleri, toplumsal sorunları ve yoksulluğu ele alır. Orhan Kemal, anlatımındaki canlılık ve gerçekçilikle okuyucuların zihninde canlanan karakterler yaratır.
Sevgi Soysal: Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir. “Yürümek” ve “Yenişehir’de Bir Öğle Vakti” gibi hikayeleri, toplumsal sorunları ve bireyin iç dünyasını ele alır. Sevgi Soysal, anlatımındaki sertlik ve cesaretle okuyucuları düşündürür.
Halide Edip Adıvar: Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. “Sinekli Bakkal” ve “Vurun Kahpeye” gibi hikayeleri, toplumsal sorunları ve milli duyguları ele alır. Halide Edip Adıvar, anlatımındaki sade ve akıcı dil ile okuyucuların zihninde canlı imgeler yaratır.
Ahmet Hamdi Tanpınar: Türk edebiyatının önemli isimlerinden biridir. “Beş Şehir” ve “Mahur Beste” gibi hikayeleri, zamanın ve mekanın önemini ele alır. Ahmet Hamdi Tanpınar, anlatımındaki zengin dil ve özgün tarzıyla okuyucuların hayal dünyasını genişletir.
Nazım Hikmet: Türk edebiyatının önemli yazarlarından biridir. “Geceleyin Karanlıkta” ve “Memleketimden İnsan Manzaraları” gibi hikayeleri, toplumsal sorunları ve insanın iç dünyasını ele alır. Nazım Hikmet, anlatımındaki şiirsel dil ve sosyal duyarlılıkla okuyucuların zihninde iz bırakır.
Yusuf Atılgan: Türk hikayeciliğinin önemli isimlerinden biridir. “Anayurt Oteli” ve “Canistan” gibi hikayeleri, insanın yalnızlığını ve çaresizliğini ele alır. Yusuf Atılgan, anlatımındaki yalın dil ve içtenlikle okuyucuların zihninde derin izler bırakır.
Türk hikayeciliği, farklı dönemlerde farklı isimlerin öne çıktığı bir tarihe sahiptir. Bu listede yer alan yazarlar, Türk hikayeciliğinin en önemli isimleri arasında yer alır ve Türk edebiyatına önemli katkılar sunmuşlardır.
Dünya edebiyatının en ünlü hikaye yazarları
İtalyan yazar Boccaccio’nun (Bokaçyo) yazdığı Decameron (Dekameron) adlı eser, hikâye türünün ilk örneği kabul edilir. Fransız edebiyatında Guy de Maupassant’ın Ay Işığı, Alphonse Daudet’nin (Alfons Dode) Pazartesi Hikâyeleri; Alman edebiyatında Heinrich Böll’ün (Haynriş Böl) Haberci; Rus edebiyatında Puşkin’in Maça Kızı, Gogol’un Palto, Çehov’un Köylüler, Altı Numaralı Koğuş, Gorki’nin İtalya Hikâyeleri; Amerikan edebiyatında O’Henry’nin (O Henri) Son Yaprak, William Faulkner’ın (Vilyım Folknır) Ayı, Edgar Alan Poe’nun (Edgır Elın Po) Kuyu ve Sarkaç adlı eserleri hikâye türünün dünya edebiyatındaki tanınmış örneklerindendir.
Edgar Allan Poe: Amerikalı yazar Edgar Allan Poe, gotik hikaye türünün öncülerinden biridir. “The Tell-Tale Heart” ve “The Black Cat” gibi hikayeleri, insan psikolojisi ve karanlık atmosferi konu alır. Poe, kurgusal hikayelerinde kullandığı sıra dışı anlatım tarzı ile edebiyat tarihindeki yerini sağlamlaştırmıştır.
Anton Çehov: Rus yazar Anton Çehov, modern hikayenin en önemli temsilcilerinden biridir. Çoğu hikayesi, insanın iç dünyasındaki çatışmaları ve günlük hayattaki ayrıntıları konu alır. “The Lady with the Dog” ve “Ward No. 6” gibi hikayeleri, okuyuculara incelemesi gereken derin karakterler sunar.
Guy de Maupassant: Fransız yazar Guy de Maupassant, kısa hikaye türüne katkıda bulunan en önemli yazarlardan biridir. “The Necklace” ve “The Horla” gibi hikayeleri, insanların davranışlarına ve kaderlerine odaklanır. Maupassant, hikayelerinde sade ama etkili bir dil kullanır.
O. Henry: Amerikalı yazar O. Henry, Amerikan hikaye türünün en önemli temsilcilerinden biridir. “The Gift of the Magi” ve “The Ransom of Red Chief” gibi hikayeleri, mizah ve sürpriz sonları ile ünlüdür. O. Henry, kurgusal hikayelerinde yerel renkler ve şehir hayatını kullanarak Amerikan kültürüne damgasını vurmuştur.
Ernest Hemingway: Amerikalı yazar Ernest Hemingway, modern hikayenin en önemli isimlerinden biridir. “The Snows of Kilimanjaro” ve “Hills Like White Elephants” gibi hikayeleri, dilin sade ve etkili kullanımı ile ünlüdür. Hemingway, savaş, aşk ve ölüm gibi temaları işlerken, minimalist anlatımı ile hikayelerine güç katmıştır.
Jorge Luis Borges: Arjantinli yazar Jorge Luis Borges, fantastik kurgu ve metafizik konularına odaklanan kısa hikayeleriyle ünlüdür. “The Garden of Forking Paths” ve “The Aleph” gibi hikayeleri, gerçeklikle kurmacayı birleştirir ve okuyucuların zihninde derin etkiler bırakır. Borges, anlatımındaki zekice yapılandırılmış kurgular ve edebi cihazlarla okuyucuların zihinlerini açar ve düşüncelerini keşfetmelerine yardımcı olur.
Franz Kafka: Çek yazar Franz Kafka, modern hikayenin en önemli isimlerinden biridir. “The Metamorphosis” ve “In the Penal Colony” gibi hikayeleri, absürt ve karanlık atmosferi ile ünlüdür. Kafka, hikayelerinde toplumsal ve psikolojik baskıların altını çizerken, karakterlerinin iç dünyalarını keşfetmeyi de ihmal etmez.
James Joyce: İrlandalı yazar James Joyce, modernist edebiyatın önde gelen isimlerinden biridir. “Dubliners” ve “A Portrait of the Artist as a Young Man” gibi hikayeleri, İrlanda’nın kültür, dil ve tarihine dayanır. Joyce, anlatımındaki akıcı dil ve iç monologlarla, karakterlerinin psikolojik durumlarını incelemeyi başarır.
Katherine Mansfield: Yeni Zelandalı yazar Katherine Mansfield, modern hikaye türünün öncülerinden biridir. “The Garden Party” ve “Prelude” gibi hikayeleri, İngiliz toplumunun üst sınıfının hayatını ele alır. Mansfield, karakterlerinin iç dünyalarını derinlemesine keşfederken, doğa ve çevre ile ilişkilerine de önem verir.
Haruki Murakami: Japon yazar Haruki Murakami, çağdaş hikayenin en önemli isimlerinden biridir. “The Elephant Vanishes” ve “After the Quake” gibi hikayeleri, gerçeklikle kurmacayı birleştirir. Murakami, sıradan insanların iç dünyalarını, müzik, yemek ve sanat gibi unsurlarla birleştirerek anlatır. Okuyucuların zihinlerinde derin izler bırakan hikayeleriyle ünlüdür.
Genel
çok güzel bir sayfa bir sürü eş anlamlı kelimeler var