Avarlar Devleti
Göktürkler tarafından “Aparlar” olarak adlandırılan Avarlar, Çin kaynaklarında ise Juan Juanlar olarak geçmektedirler. Başlangıçta Orta Asya’da devletleşmeyi başaran Avarlar Göktürklerin kendilerine karşı başlattığı bağımsızlık hareketinin ardından 552’de Orta Asya’daki hâkimiyetlerini kaybetmiş; Kutluk Devleti hakanı Mukan Kağan döneminde ise Orta Asya’dan göç etmek zorunda kalmışlardır. Batıya doğru göç eden Avarlar bu göç hareketiyle Doğu Avrupa’ya kadar ilerlemiş ve günümüz Macaristan ve Romanya’yı da içine alan bölgede güçlü bir devlet kurmuşlardır. Bu yönüyle Avarlar hem Asya’da hem de Avrupa’da devlet kuran Türk yapıları arasında yer almaktadırlar.
Avar İmparatorluğu Bayan (Bayar) Kağan önderliğinde kurulmuştur. Devlet en güçlü dönemini de onun döneminde yaşamıştır. Avrupa’da devletleştikleri bölgede doğu komşuları olan Bizans İmparatorluğu ile mücadele eden Avarlar İstanbul’u kuşatan ilk Türk devleti olma özelliğini taşımaktadır. 619’da yapılan ilk kuşatmada tek başlarına hareket eden Avarlar 626’daki ikinci kuşatma girişiminde Sasaniler’le ortak hareket etmişlerdir.
Geçmişte Asya’da kurdukları devletten hareketle oturmuş bir devlet mekanizmasına sahip olan Avarlar özellikle askeri alanda güçlü bir orduya sahip olmuş; bu orduyla başta Bizans olmak üzere komşu medeniyetleri etkilemişlerdir. Bizans İmparatoru Heraklios ordusunu Avar usulüne göre yeniden teşkilatlandırmış ve bu sayede Sasaniler’e karşı galip gelmiştir. Bu devirde Bizans ordusu giyim ve silah bakımından tamamen Avarlar’a benzemiştir.
İlk defa İskitler tarafından bulunan “üzengiyi” Avrupa’ya getiren Avarlar olmuştur. Madencilikte ilerleyen Avarlar özellikle altın işlemeciliği yapmış ve kuyumculukta ileri gitmişlerdir. Bizans’ın dışında bölgede varlık gösteren Slav toplulukları da askeri anlamda Avarlardan etkilenmişlerdir. Öte yandan Slav topluluklarının göç etmesine neden olan Avarlar Balkanların Slavlaşmasında büyük etkiye sahip olmuştur. Hıristiyanlığı kabul eden Türk devletlerinden olan Avarlar 805’de Franklar tarafından yıkılmışlardır.