İslamiyet Öncesi Türklerde Ekonomi
İslamiyet Öncesi Türklerde Hayvancılık Gelişmesinin Nedenleri
Ekonominin temelinin hayvancılığa dayalı olması, yaylak – kışlak ya şamına neden olmuş ve Türklerin yerleşik hayata geç geçmelerinde etkili olmuştur. Bu durum İslamiyetten önceki Türk devletlerinde dokumacılık, dericilik alanlarında gelişmeye neden olmuştur. Et ve et ürünleri (et konserveciliği) ile süt ve süt ürünleri (ayran, yoğurt, çökelek…) alanlarında insanlık tarihine öncülük etmelerine ortam hazırlamıştır.
• Çin ile yapılan ticaret faaliyetlerinde Çin’e daha çok bu alanlarda
ihracat yapılmıştır.
İslamiyet Öncesi Türklerde Tarım
• Baykal Gölü ve Selenga Irmağı boylarında yapılan kazılarda Asya Hun Devleti dönemine ilişkin saban demirleri, oraklar ve sulama kanalının bulunması Hunlar döneminde tarım yapıldığının doğrudan kanıtıdır.
• Hunların “Tötö” ve Uygurların “Karız’’ adlı kanallar inşa etmeleri, tarımın toplumsal hayatta önemli bir yerinin olduğunu gösterir.
• Türklerde tarıgcı / tarıdacı adıyla bilinen çiftçi kesiminin varlığı ile Türkçe’de arpa, buğday, ekin ifadelerinin çok eskilerden beri kullanıldığı bilinmektedir. Buğday, arpa, mısır Hunlardan itibaren yetiştirilen tarım ürünleri iken fasulye cinsinden baklagiller ile ken dir gibi sanayi bitkileri de yetiştirilmiştir.
Uygurlardan itibaren görülen tarım faaliyetleri,
• ekme, biçme aletlerinin yaygın olarak görülmesi,
« toprak ve mesken (ev) vergisi alınması,
• yerleşik yaşamın yaygınlaşması ve buna bağlı olarak günümüze dek ulaşan evler, saraylar yapılması durumlarına ortam hazırlamıştır.
İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Ticaret
Çin’den başlayıp Bizans ülkesine uzanan “İpek Yolu” güzergahının önemli bir kısmına sahip olan Türkler, Çin ve Bizans gibi devletlerle ticari faaliyetleri geliştirmeye yönelik antlaşmalar yapan Türkler, ticaret faaliyetlerinin gelişmesi sonu cu Talas ve Çu nehirleri havzalarında 424 – 452 yılları arasında 400 kadar şehir ve kasabanın oluşmasında ve dolayısıyla yerleşik yaşamın yaygınlaşmasında etkili olmuşlardır.
VII. ve X. yüzyıllar arasında Doğu Avrupa’da egemenlik süren Hazarlar, ticaret yolları güzergahı üzerinde egemenlik sürmeleri ne bağlı olarak ticari faaliyetleri geliştirmişlerdir. Bu yüzyıllar arasında barış ortamına katkıda bulunmuşlardır.
» Bulgar ve Hazar ülkelerinden başlayarak Altay – Sayan dağları üzerinden Çin’e uzanan Kürk Yolu güzergahında sincap, sansar, tilki, samur, kunduz ve vaşak gibi hayvanların kürkleri Türklerin ticaretinde ön plana çıkan mallar arasında yer almıştır.