Türklerin Anayurdu (Anavatanı) Neresidir
Türk Milletinin Anavatanı (Orta Asya – Türkistan)
Türklerin ana yurdu çoğu araştırma eserinde sehven Orta Asya olarak adlandırılan, ancak doğrusu Türkistan coğrafyasıdır. Türkistan coğrafyası batıda Hazar Denizi’nin kuzeyinden başlar, güneyde Tibet, doğuda Çin Şeddi, kuzeyde ise Karadeniz (Türkiye’nin kıyısı bulunan Karadeniz değil, Kuzey Buz Denizi’nde bulunan Karadeniz) ile sınırlıdır.
Türkler bu geniş coğrafyada asırlar boyunca göçebe bir hayat sürdürdüklerinden tam olarak hangi bölgede neşet ettikleri araştırmacılar tarafından tartışılagelmiştir. Ancak kabul edilen görüşe göre Türklerin ilk ortaya çıktıkları coğrafya, günümüzde Altay Cumhuriyeti, Moğolistan, Kazakistan ve Doğu Türkistan topraklarının birleştiği Altay Dağları sahasındadır. Türkler bu geniş coğrafyada Moğol, Farisi, Çinli, Tibetli ve Fin-Ugor kavimleri ile beraber hayat sürdürmüşlerdir.
Binlerce yıllık geçmişinde dünyanın hemen her köşesine at koşturup yayılan, gittiği yerlerde pek çok devlet kuran Türklerin en genel anlamıyla anayurdu Orta Asya olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda Türk yurduna can veren su kaynağı da İli Nehri olmuştur. Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lügatit Türk isimli eserinde İli Nehri’ni “Türk İllerinin Ceyhun’u” olarak tanımlamaktadır. Türklerin yaşadığı bu yurda bir çerçeve çizmek gerekirse anayurt;
- Batıda: Aral Gölü ve Hazar Denizi ile
- Doğuda: Kingan Dağları (Kadırgan Dağları) ile
- Kuzeyde: Altay Dağları ve Sibirya ile
- Güneyde: Hindikuş ve Karanlık Dağları ile çevrelenmektedir.
Türklerin ilk ana yurtları; Altay-Sayan Dağları’nın kuzeybatısı, Tanrı Dağları’nın kuzeyi, Aral Gölü’nün çevresi ve Hazar Denizi’nin doğusu arasında kalan bölgedir. Orta Asya’nın büyük çoğunluğu kurak ve tarıma elverişli değildir. Bu bölgede yüksek düzlükler ve dağlar, geniş çöller ve özellikle ağaçsız stepler vardır.
Bölgenin ana su kaynağı Amu Derya (Ceyhun nehri), Siri Derya (Seyhun nehri) nehirleri ile Aral ve Balkaş Gölü ile Hazar Denizidir. Bu iklim şartlarında büyük kısmı Çin’in kuzeyine yerleşen Türkler konar-göçer bir hayat sürmekteydi. En önemli geçim kaynakları hayvancılıktı.
Türklerin anayurdundan göç etmelerinin nedenleri
Türklerin anayurdu yükseltilerle çevrili olduğundan denizin ılıman etkisi içeri girememiştir. Bu nedenle Orta Asya’da sert karasal iklim şartları görülmüştür. Bu durum yüzlerce yıl devam eden “Türk Göçlerinin” ana etkenini oluşturmaktadır. Türkler ana yurtları olan Orta Asya’dan siyasi, sosyal, ekonomik ve iklim değişiklikleri gibi çeşitli nedenlerle MÖ 2000 yıllardan itibaren Asya, Avrupa ve Afrika kıtasının çeşitli bölgelerine göç etmişlerdir. Bu göçlerin diğer nedenleri arasında;
1- Ekonomik Sebepler: • Hızlı nüfus artışı ve buna bağlı olarak kaynakların tükenmesi • Mevcut otlakların yetmemesi • Hayvan hastalıkları
2- Sosyal ve Siyasi Faktörler: • Türk boy ve hanlıkları arasındaki siyasi mücadele • Çin, Moğol ve Kitan gibi unsurların dış baskıları • Türklerin esaret altında yaşama yerine yurtlarını terk etmeyi tercih etmeleri • Yeni yurtlar elde etme arzusu
3- İklim değişiklikleri ve coğrafi faktörler: Aşırı sıcak ve soğuklar, Kuraklık ve göllerin kuruması, Otlak ve meraların azalması
Yukarıda sıralanan nedenlere bağlı olarak Türkler Prehistorik dönemlerden başlayarak farklı yönlere göç etmişlerdir. Milattan önceki göçler daha çok Çin’in Kansu ve Ordos bölgelerine, Sibirya içlerine ve Hindistan havzasına doğru yaşanırken; milattan sonraki göçler ağırlıklı güney ve batı yönünde yaşanmıştır. Özellikle batı yönünde yapılan göçler neticesinde Türkler Avrupa içlerine kadar ilerlemişlerdir. 13. -14. Yüzyıllara kadar yoğun devam eden Türk göçlerinin bu dönemdeki en temel nedeni ise Moğol istilaları olmuş; bu dönemde göçler ağırlıklı olarak Anadolu’ya yapılmıştır.
Türklerin ana yurtlarından göç etmelerinin sonuçları nelerdir
* Orta Asya’nın nüfusu azaldı.
* Orta Asya Türk kültürü dünyanın birçok yerine yayıldı.
* Geniş bir alana yayılmış oldukları için Türk boyları arasında dinî, kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda farklılıklar meydana geldi. Türkler farklı kültürlerle kaynaştı.
* Orta Asya’da kalan boy topluluklar Hunların öncülüğünde ilk Türk Devletini kurdu.
* Türkler gittikleri yerlerde insanlara atı evcilleştirmeyi ve demiri madenini işlemeyi öğrettiler.
* Yabancı toplumları kültür, devlet yönetimi, askeri teşkilat, ticari ve ekonomi alanlarında etkilediler.
* Dünyanın farklı yerlerinde Türk devletleri kuruldu.
* Batıya yönelen Türkler, Kavimler Göçü‘nün başlamasına neden oldu.
Türklerin atı evcilleştirmeleri ve atlı arabalar kullanmaları onlara uzak yerlere göç etme imkânı vermiştir. Kurak Orta Asya coğrafyasından dünyanın dört bir yanına dağılmış olmaları Türk tarihinin incelenmesini zorlaştırmıştır.