İyelik Eki Nedir Ne Demektir
Türkçemizde "iyelik eki" bir adın karşılık geldiği kavram ya da nesneye bir kişinin ya da bir nesnenin sahip olduğunu belirten ad çekim eklerinden biridir. İyelik ekleri farklı ders kitaplarında "sahiplik ekleri" olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Her iki kavram da aynı anlamı katmaktadır. Tek farkı "sahip" sözcüğü Arapça olduğu için öz Türkçe olan "iyelik" sözcüğünü tercih etmeliyiz. Ancak kesinlikle "aitlik eki" olan "-ki" ile karıştırılmamalıdır. Bunu anlamlandırmanın yolu ise çok kolaydır.
Örnek:
Ben kalemimi evde unuttum, seninkini alabilir miyim? ......
Sıfat Fiil (Ortaç Fiil) Nedir
Cümlede sıfatmış gibi kullanılan eylem biçimleridir. Eylem kök ya da gövdelerine bazı özel eklerin getirilmesiyle meydana gelen bu sözcüklere sıfat fiil adı verilir. Adlarda olduğu gibi iyelik eki, çokluk eki ve hal (durum) eklerini alabilirler. Sıfat fiiller tümcede sıfat görevinde kullanıldığı gibi ad görevinde de kullanılabilirler. Sıfat-fiilin görevi sorulduğunda ilgili cümlede bu eki alan sözcükten sonra ad olup olmadığına bakılır.
Örnek:
Gülen insanlar, diğerlerinden daha mutludur. (Sonrasında "insanlar" sözcüğü geldiği için sıfat görevindedir.)
Gülenler, diğerlerinden daha mutludur.
Sıfat Fiil ......
İsim Fiiller (Ad Eylemler - Mastarlar) Hakkında Kısaca Özet Bilgi
İsim Fiil Nedir
Ad-Eylemler (İsim-Fiiller) : Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-mak, -mek, -ma, -me, -ış, -iş” ekleriyle türeyen ve fiilin ismi olarak kullanılan kelimelerdir. Aklınızda daha kolay kalması için isim fiil eklerinin kodlaması ma(y)ışmak şeklinde yapabiliriz.
-ma, -me ekine örnekler:
Yeni bir projeye başlama hissi heyecan vericidir ve yeni fırsatlar sunabilir.
İyi bir planlama ve yönetim ile işleri izleme, hataları önlemede büyük bir rol oynar ve başarı şansını artırabilir.
Detaylı bir inceleme ......
Fiilimsi Nedir
Türkçe'de de yaygın olarak kullanılan bu sözcük türü, eylemin ada dönüşmesiyle oluşur. Ancak biçimsel olarak ad olmasına rağmen "eylem" anlamı devam eder. Fiilimsiler, temelde bir eylemin zarf, ad veya sıfat haline getirilmiş biçimidir. Örneğin, "yürü-" fiili "yürüyüş", "yürüyen", "yürüyünce" eylemsi olarak kullanılabilir. Fiilimsilerin diğer bir özelliği, yan tümce kurabilme yetenekleridir. Yani bir cümle içinde ana cümleden bağımsız olarak kullanılabilirler. Örneğin, "Eve gidene kadar kitap okudum." cümlesinde "gidene kadar" fiilimsi öbeği yan tümce kurarak kullanılmıştır.
Fiilimsilerin önemli bir özelliği de, "melez" ......
Zarf Fiiller (Bağ-Eylemler, Ulaçlar)
Zarf fiiller, fiil köklerinden veya gövdelerinden türeyerek üzerine eklendiği fiille yüklem arasında anlam bağlantısı kurup cümlenin ögelerinde ise zarf tümleci (belirteç tamlayıcısı) görevinde kullanılan eylemsilerden biridir. Zarf fiil ekleri eylemlere gelip onlardan "zarf" türettiği için aldığı ek yapım ekidir, sözcüğün kendisi ise türemiş sözcüktür.
Ulaç ya da bağ eylem olarak da bilinen zarf fiiller, eylem köklerine ya da gövdelerine aldığı eklerle geçici bir biçimde sözcük türlerinden zarf oluşturur ve kesinlikle çekim eki alamaz. Genellikle yükleme sorulan "nasıl" ya ......
İsmin halleri (Hal Durum Ekleri) Nelerdir Hakkında Geniş Detaylı Bilgi
İsimleri isimlere, edatlara ve genellikle fiillere (eylemlere) bağlayan cümle içinde ismin farklı anlam ilişkileri kurmasını sağlayan eklere isim hal ekleri (durum ekleri) denir. İsmin bu ekleri alara kazandığı yeni görevlere de ismin halleri denir.
Hal ekleri ekler ismin görevini değiştirirken anlamında değişiklik yapmaz. Bu ekleri insanların giydiği kıyafetlere benzetebiliriz: Nasıl biz hava şartlarına, gittiğimiz yere, yaşımıza göre farklı kıyafetler giyorsak ismler de kullanıldıkları cümleye göre farklı hal ekleri alırlar.
Bizlerin farklı kıyafetler giydiğimizde ......
Yapıları Açısından Kelime Çeşitleri
1. Basit Kelimeler
Yapım ekleriyle yeni bir anlam ve görev kazanmamış kelimelere "basit sözcük" denir. Bu tür kelimeler ya kök durumunda ya da köke çekim ekleri ilave edilmiş şekilde bulunurlar. (çekim ekleri ile kastedilen: isim çekim ekleri (hal ekleri, çokluk eki, iyelik veya tamlama ekleri olabilir. Fiil çekim ekleri de alabilir: kip ekleri ve kişi ekleri alabilir.)
Örnekler:
ağaç (kök)
ev-ler-imiz (kök+çokluk eki+şahıs eki)
sev-iyor-sun (kök+zaman eki+şahıs eki)
2. Türemiş Kelimeler
İsim ya da fiil köklerinin ......
Birleşik Fiil (Eylem) Grubu
Bir hareketi karşılamak maksadıyla isim veya fiile getirilen bir yardımcı fiille kurulan kelime grubudur.
Üç tür birleşik fiil vardır:
a) Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller
1) Ayrı Yazılanlar Örnekler
yardım et
arzıendam eylemek
namaz kıl
spor yap
ku ol
2) Bitişik Yazılanlar Örnekler
hisset-
zannet
zikret
şükret
b) Bir Fiil ile Bir Yardımcı Fiilden Kurulan Birleşik Fiil
Bu birleşik fiiller bazı başlıklar altında incelenir:
1) Yeterlik Birleşik Fiili
Ana fiile yapabilme, edebilme anlamı katan yardımcı fiillerdir. -abilmek/-ebilmek yardımcı ......
Yön Ekleri
Türkçede kelime gruplarında ve cümlede fiilin kendi yönünde yapıldığını göstermek İçin isim yön değiştirme haline girer. Bu halin ekleri yön ekleridir. Yön ekleri, eylemlerin cereyan ettiği yönü gösterir. Yön ekleri, aslında, adları fiillere bağlayan eklerdendir. Bulundukları kelime zarf (belirteç) olarak kullanılır. Yön ekleri Türkçede sonradan çekim eki görevinden tamamiyle çıkmış ve sayılı kelimelerin bünyesinde tam bir yapım ekleri gibi klişeleşip kalmıştır. Çekim eki olarak her türlü hususiyetlerini ve canlılıklarını kaybetmişlerdir. Zaten canlı oldukları devirlerde de ancak yer ve zaman ......
Biçim (Şekil) Bilgisi İle İlgili Temel Kavramlar
Biçim bilgisi kelimelerin oluşumundaki çeşitli değişiklikleri inceler. Bir kelimenin biçim özelliklerini bilmek için kök, gövde ve ek terimlerini bilmemiz gerekir.
1. Sözcük Kökü
Kelimenin anlamlı en küçük birimidir. Bir kelime daha küçük anlamlı bir birime ayrılamıyorsa o kelime kök durumundadır. Dilimizde kökler genellikle tek hecelidir. Türkçemizde kökler ikiye ayrılır:
a) İsim Kökleri
Canlı ve cansız bütün varlıkları, nesneleri, zihinlerdeki soyut ve somut kavramları karşılayan köklerdir.
Örneğin; dağ, beş, iş, göç, ......
Çokluk Eki (Çoğul Eki)
İsimlerin çokluk şekillerini yapan işletme ekidir. Bir isim hiç bir ek almadan normal şekliyle tek bir nesneyi karşılar. İsmin tek bir nesneyi karşılayan bu asıl ve normal şekline teklik şekil adı verilir. İsmin karşıladığı nesnenin sayısının birden fazla olduğunu ifade etmek için teklik şeklinde çokluk eki getirilerek ismin çokluk ekleri yapılır Türkçede çokluk eskiden beri 'ler-lar'dır. ağaçlar, güller gibi. Çokluk ekinden sonra iyelik, durum ekleri ve soru ekleri gelebilmekte, fakat bu eklerden sonra çokluk eki ......
Eşitlik Ekleri Nelerdir?
Dilimizde kelime gruplarında cümlede fiilin nasıl ve ne şekilde olduğunu veya yapıldığını fiilin oluş veya yapılış tarzını ifade etmek için isim eşitlik haline girer. İsim fiilin kendisi gibi kendisine benzer bir şekilde cereyan ettiğini göstermek İçin eşitlik halini alır. Eşitlik hali ise eşittik ekleri ile yapılır. Eşitlik ekleri bir eşitlik, gibilik, benzerlik ifade ederler. Onun için bu eklere benzerlik ekleri de diyebiliriz. Eşitlik ekleri, ismi fiile bağlayan hal ekleridir. Eşitlik ekleri, ismi ......
Yapım (Türetme) Ekleri
Kelimelerin kök ve gövdelerine eklenerek onlardan yeni anlamda kelime türeten eklerdir. Yeni kelimenin anlamı ile kökün anlamı arasında daima bir ilişki söz konusudur.
Örneğin; süt-çü. sev-gL kalem-lik. ev-li vb.
Yapım ekleri dörde ayrılır:
1) İsimden İsim Türeten Yapım Ekleri
yol-cu. kitap-lık. ses-teş. cocuk-lu. ev-siz. kuzu-cuk. bir-er. dost-ça. Türk-çe. ruh-sal. kır-aç, top-ak. uz-man. öz-ge, iyi-mser. kadın-sı, sarı-şın. karşı-t, su-lak vb.
(a) İşlek Olan İsimden isim Yapan Ekler
iki-şer. insan-ca. kavga-çı, kedi-çjk, sır-das. halka-lı, acıma-sız. satı-lık, altı-ncı. sayı-sal vb.
(b) İşlek Olmayan İsimden İsim Yapan ......
