Tekke edebiyatı ürünlerinden ilahi, nutuk, sathiye ve devriye, nazım biçimi özelliğinin değil; nazım türünün adıdır. Dinsel konulu bu ürünler, biçim özellikleri yönünden koşmadır. Bu ürünler hece ölçüsünün yedi, sekiz ve on birli kalı­bıyla söylenir. Dörtlük sayısı üçle yedi arasında değişir. Bu ürünlerin kendilerine özgü ezgileri vardır. Tekkelerde düzenlenen dinsel törenlerde saz eşli­ğinde söylenmiştir. 1. NUTUK: […]...

Mektup; kişiler, kurumlar ve kuruluşlar arasında haberleşme amacıyla yazılan yazılardır. Mektup, yazının bulunmasıyla birlikte kullanılmaya başlanan en eski iletişim araçlarındandır. Bulunabilen en eski mektup örnekleri Mısır firavunlarına ve Hititlere aittir. İslamiyet’i yaymak amacıyla Hz. Muhammed’in Mısır, Habeşistan ve Bizans hükümdarlarına gönderdiği mektuplar türün bilinen örneklerindendir. Rönesans’tan sonra Avrupa’da mektup türü büyük gelişme göstermiş; Jean Jacques […]...

Politika, bilim, sanat-edebiyat gibi alanlarda toplumun önüne çıkan kişilerin, kendi yaşamlarını anlattıkları yazılardır. Otobiyografi, biyografi ve anı türlerinde insan yaşamları anlatıldığı için ortak yönler vardır. Bunun yanında ayrılan yönler de vardır.   Anıdaki amaç, bir dönemi yansıtmak, o dönemin siyasal ve toplumsal olaylarını gözler önüne ser­mektir. Otobiyografi ise “ben” ağırlıklıdır” yani, yazar siyasal ve toplumsal […]...

Yaptıkları ya da yaşadıklarıyla okurun ilgisini çe­kebilecek; bilim adamı, politikacı ya da sanatçının yaşamlarının bütün yönleriyle İncelenerek anlatıldığı yazılardır. Yaşamöyküsü yazılanlar toplumda sıra­dan insanlar değildir. Ulusal ya da evrensel anlam­da kendini insanlara kabul ettirmiş kişilerdir. Biyografi yazarı, yaşamöyküsünü anlatacağı kişi için bir ön hazırlık yapar. Kaynaklan ve belgeleri saptar. Kişinin günlüklerini, mektuplarını, çevresin­de yaşamına dair […]...

(1886-13.10.1973) Hikaye ve roman yazarı. Girit’te doğdu. Şakir Paşa’nın oğludur. Mahalle Mektebi ile Robert Kolej’de okudu. Oxford Ünlversitesi’nde (İngiltere) Yeni Çağ tarihi öğrenimi gördü (1904-1908). Yurda dönüşünde Diken, İnci, Resimli Hafta, Resimli Ay dergilerinde yazılar yazdı. Bir hikayesin­de suç unsuru görülerek İstiklâl Mahkemesi tarafından Bodrum’da kalebentliğe mahkum edildi. Cezası bitince ay­nı kasabaya yerleşti. 1947’de İzmir’e […]...

(1867-1901) Şair. Babası Behçet Bey’in Hicaz Vilâyeti Mektupçulu­ğunda bulunduğu yıllarda, Mekke’de doğdu. Peyami Safa’nın babasıdır. Öğrenimini Dârüşşafaka’da yaptı. Evkaf ve Posta Nezareti’nde kâtiplik, İstanbul idadilerinde öğret­menlik, gazetecilik yaptı. 1900’de, siyasî faaliyetlerinden dolayı tevkif edildi» sonra Sivas’a sürüldü ve orada öldü. Tanzimat’tan Servet-i Fü nun’a geçiş döneminde eser ve­ren şâirlerdendir. Şiirlerinde hem eski, hem yeni edebiyatın […]...

Edebiyat tarihçisi, yazar. Saray’da (Kırklareli) doğdu. Ve­fa Lisesi ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1954). Öğretmenlik ve kütüphane memurluğu görevlerinden sonra Atatürk Üniver­sitesi Edebiyat Fakültesi’ne Eski Türk Edebiyatı asistanı ol­du (1959). Halen aynı fakültede doçent olarak çalışmakta­dır.İpekten, eski metinlerin tahlili ve edebiyat tarihi ile İlgili eserler vermiştir Eserleri:  1. Naili-i […]...

Edebiyat tarihçisi, yazar. İstanbul’da doğdu. Emin Paşa’nın oğludur. Özel öğrenim görerek yetişti. Mekteb-İ Mülkiye’den rahatsızlığı sebebiyle ayrıldı. Bir müddet Mekteb-i Hukuk’a devam etti. Meşhur hocalardan Arapça, müzik, tef­sir, hadis, Farsça ve Fransızca öğrendi. Çeşitli memurluk­larda bulundu, islâm Eserleri Müzesi Müdürfügü’nden emekli oldu (1935). Emeklilikten sonra da devletin kültür ko­misyonlarında çalıştı. Milletlerarası kongrelere katıldı, is­tanbul’da Öldü. […]...

Şair. Beyrut’ta doğdu. Raif Paşa’nın kızıdır. Özel dersler alarak müzik, edebiyat ve Fransızca öğrendi. Paris’te öldü. Rumelihisarı Mezarlığı’na gömüldü. Kadın şâirlerimizdendir. Küçük yaşta edebiyata İlgi duy­du. RızaTevfik’in tesirinde kalarak halk şiiri tarzında yazdı. Hece vezni ile yazılan bu şiirlerinde aşk temasını işler. Liriz­mi çok kuvvetlidir. Hece vezninin tutunmasında emeği ge­çenlerdendir. Bâzı şiirlerini kendisi besteledi, Şiirlerini […]...

 (1839-1903) Divan şairi. Mostar’da doğdu. Zülfikar Nafiz Paşa’nın oğ­ludur. İstanbul’da öğrenim gördü. Anadolu ve Rumeli şehir­lerinde, imparatorluğun merkez teşkilâtında memurluk ve hâkimlik yaptı. Tanzimat edebiyatı döneminde yetişmiş olmasına rağ­men dîvan şiiri geleneğini devam ettirdi. Encümen-i Şuarâ şairlerindendir. Şiirlerini anlaşılır bir dil ile yazdı. Nâilî-i Ka­dim ve Fehim’in tesirindedir. Gazellerinde duygu unsuru ağır basar. Tasavvuf! şiirleri […]...

(XIV’üncü asır) Mesnevi şairi. Altın Ordu sahasında yaşamış, eserini Al­tın Ordu hükümdarı Canıbek Han’ın sarayında görevli olan Mehmed Hoca Big’e sunmuştur. Şâir Farsça da bilmekte­dir. Muhabbet-nâme isimli mesnevisi aruzun “mefâîlün me-lâilün mefâîlün feûlün” vezni ile yazılmış on mektuptan ve eserin arasına serpiştirilen gazellerden meydana gelmiştir. Harezmi, Kıpçak Türkçesi ile eser veren büyük bir şâirdir. Gazeller […]...

Roman yazarı. İstanbul’da doğdu. Şişli Terakki Lisesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Hukuk Fakülteşi’nde okudu. Ke­şan, Meriç ve Karaisalı’da Kaymakamlık, İstanbul’da Bele­diye Müfettişliği, Emniyet Şube Müdürlüğü, ŞehirTiyatrola-n Müdürlüğü, Elektrik Otobüs ve Tünel İşletmeleri Hukuk Müdürlüğü yaptı (1939-1974). 1978’de emekli oldu.  Sanat hayatı şiirle başlar. Sonra hikâye ve roman türüne döner. Şadırvan dergisinin açtığı hikâye yarışmasında birin­cilik kazanmıştır […]...

(1885-1948) Şair. Trabzon’da doğdu. Trabzon İdâdîsi’ni bitirerek (1901) aynı şehirde Türkçe ve tarih öğretmenliği yaptı. îmmâmi-zâde 1928’de İstanbul’a geldi. Trabzon’da Yüksek iktisat ve Tica­ret Mektebi’ni kurarak edebiyat dersleri verdi. İstanbul’da öldü. Edirnekapt Şehitliğî’negömüldü. Mizahî şiir ve yazıları, fıkraları ile tanınmıştır. Tarih, bibli­yografya ve folklor konularında eserler vermiştir. Eserleri: 1. Hamsi-nâme (1928,1972. Hamsi balığı ile Ka­radeniz […]...

(1449-1508) Divan ve mesnevi şairi. Göynük’de doğdu. Şeyh Ak Şemseddin’in küçük oğludur. Medrese tahsili görmüş, kuvvetli bir edebiyat kültürü elde etmiştir. Bir süre Bursa’da Çelebi Mehmet Medresesi’nde müderrislik yaptıktan sonra Göy-nük’e çekilmiştir. Burada babasının halîfesi İbrahim Tennûrî’ye derviş olmuş, eserlerini yazarak kanaatkarca bir hayat sürmüştür. Göynük’te öldü. Dîvanı ve hamsesi vardır. Türk edebiyatındaki en güzel […]...

Mesnevi şairi. Hayâtı hakkında fazla bilgi yoktur. İstan­bul’a Diyarbakır veya İran’dan geldiği sanılıyor. İstanbul’da ölmüştür. Halîlî’nin dîvan tarzında şiirleri ve Firkat-nâme adlı bir mesnevisi bilinmektedir. Firkat-nâme, şâirin başından geç­miş gibi yazılan bir aşk hikayesidir (mesnevidir). Dîvan tar­zındaki şiirlerinde Nesimî tesiri görülür. Habibi üzerinde de Halîlî’nin tesiri vardır. [Halîlî hakkında F. A. Tansel’in İslâm Ansiklopedisi’ndeki Halîlî […]...

(?-1606) Divan ve mesnevi şairi. İstanbul’ludur. Medrese tahsili görmüş, sancak beyliği ve dîvan muhasebeciliği yapmıştır. İstanbul’da öldü, Edirnekapı Mezarlığı’na gömüldü. Hakani’yi ebedîleştiren Hilye adındaki mesnevîsidir. Arapça Siyer ve Şemâil-i Şerif kitaplarından faydalanarak yazdığı ve Hz. Muhammed’in fizikî yapısını, beden özellikle­rini anlattığı bu mesnevi (yazılış tarihi 1598) asırlarca okunmuş eski ve yeni harflerle defalarca basılmıştır. Tasavvuf edebi­yatımızda […]...

Dil bilgini, yazar. Maraş’ta doğdu. İlköğrenimini Darende’­nin Aşuda köyünde; orta öğrenimini Darende ve Osmaniye’­de, Adana Erkek Lisesi’nde yaptı (1954). İstanbul Üniversi­tesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bi­tirdikten sonra (1959) Bitlis ve Osmaniye liselerinde öğret­menlik yaptı. 1960’d a mezun olduğu fakültede asistan, 1963’te doktor, 1970’de doçent ve 1982’de profesör oldu. 1972 yılında Bağdat Üniversitesi’nde […]...

(XV’inci asır) Azeri şairi. Bergüşad’da doğdu (?). Akkoyunlu hükümdarı Sultan Yâkub’un himayesinde yetişti. Şah İsmail’in sarayı­na gitti ve korundu. Şâh İsmail ona “melikü’ş-suarâ” unvanı verdi. Bilinmeyen bir sebepten dolayı iran’dan ayrılıp İstan­bul’a geldi. Yavuz Sultan Selim’in yakını oldu. İstanbul’da (muhtemelen 1520’de) öldü. Sütlüce civarına gömüldü. Habibi, Azeri sahasında Nesimi ile Fuzuli arasında yeti­şen en büyük […]...

(1899-1949) Şair, yazar, İstanbul’da doğdu. Âsim Bey’in oğludur, ilk ve orta öğrenimini İstanbul ve Trabzon’da yaptıktan sonra, Mekteb-i Hukuk’u bitirdi (1910). Adliye ve Maarif bakanlıkla­rında memuriyet ve öğretmenlik yapmış, İsviçre’ye psikolo­ji ve pedagoji öğrenimi görmeye gitmiştir. Dönüşte, Yüksek Öğretmen Okulu’nda on yıl öğretmen ve idareci olarak çalışmıştır. 1922’de Tâlim ve Terbiye Dâiresi üyesi, 1923’te Sı […]...

(1900-1982) Edebiyat tarihçisi, yazar. İstanbul’da doğdu. İstanbul Er­kek Muallim mektebi (1927) ile Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi (1930). Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde doktora yaptı. Çeşitli liselerde edebiyat Öğretmenliği, fakültelerde öğre­tim üyeliği yaptı. Metinler Şerhi, Türk-İslâm Tasavvuf Tarih ve Edebiyatı dersleri verdi. 1949’da doçent iken emekliye ayrıldı, istanbul’da öldü. Gölpınarlı, Divan edebiyatı, halk edebiyatı, tasavvuf tarihi konularında eserler […]...