Roma Uygarlığı (Roma İmparatorluğu)
Roma Uygarlığı (Medeniyeti) Özellikleri Nelerdir Maddeler Halinde
- MÖ 753’te İtalya’da kurulmuş; Krallık, Cumhuriyet ve MÖ 27 yılından itibaren imparatorlukla yönetilmiştir.
- İlk Çağ uygarlıklarının en büyük ve güçlü imparatorluğudur.
- Krallar Senato denilen ihtiyarlar meclisi tarafından teklif edilmiş;
- “Kuriya” denilen Halk Meclisi tarafından seçilmiştir.
- Cumhuriyet Devri’nde (M Ö 510 – 27) devleti senatonun seçtiği “Konsül” yönetmiştir. Sıkıntılı ve zor durumlarda devleti “Diktatör” denilen yüksek devlet memurları yönetmiştir.
- “Lejyon” adını verdikleri paralı askerlerden oluşan orduları çok güçlü ve disiplinlidir.
- Çok tanrılı inanışları olup Yunan tanrılarının adlarını değiştirerek benimsemişlerdir (Zeus – Jüpiter).
- MS 313’te İmparator Konstantin zamanında Hıristiyanlık kabul edilmiş ve Avrupa genelinde Hıristiyanlığın yayıcısı Roma imparatorluğu olmuştur.
- MÖ V. yüzyılda yapılan 12 Levha Kanunları ile dünyanın en gelişmiş hukuk kurallarını yapmışlardır. Günümüz Avrupa hukukunun temelini oluşturur.
- Latin alfabesini ve Milâdi takvimi geliştirmişlerdir.
- Tarihteki en uzun ömürlü ve ilk Çağ medeniyetinin en önemli köleci devletidir.
Krallık devrinde Roma halkı,
Patriciler (yönetim de söz sahibi olan üstün sınıf)
Plepler (özgür olan ancak yönetim de söz sahibi olm ayanlar)
Kölelerden oluşan sınıflara ayrılmıştır.
Yunan uygarlığı etkisinde kalan Roma sanatı sayısız heykeller, kiliseler, tiyatrolar (amfiteatr), sirkler (kolezyum ), hamam ve su kem erlerini miras bırakmıştır.
Roma Uygarlığı Dönemine Ait Anadolu’daki Mimari eserlerin Adları Nelerdir
İstanbul’daki Ayasofya Camii, Yerebatan Sarnıcı, Çemberlitaş, Valans Su Kemeri, Ankara’daki Augustus Tapınağı ve Roma Hamamı, Antalya’daki Aspendos Anadolu’daki önemli eserleridir. Romalılar, büyük revaklı bir avludan ibaret olan bu yapı tipini geliştirmişlerdir. Antik dünyadaki en ilginç gimnazyum
örnekleri Anadolu’dadır. Bu örneklerin çoğunda hamam ile gimnazyum işlevleri bir araya getirilmiştir. Türkiye sınırları içinde en önemli gimnazyumlar Bergama ve Sardis’tekilerdir.
Roma Hukuku; MÖ 5. yüzyılda hazırlanan 12 Levha Kanunlarından itibaren Justinianus’un hazırladığı ve ölümüne (MS 565) kadar sistematize edilen Justinianus Kanunları’nın Roma İmparatorluğu’nun egemenlik alanlarında uygulanan kanunlardır.
Roma Uygarlığı (Medeniyeti) Tarihi Gelişimi Hakkında Geniş Bilgi
MÖ 753 yılında İtalya’ya göç eden İtalik ve Etrüskler tarafından temelleri atılan medeniyet daha sonra imparatorluk haline gelmiştir. Akdeniz havzasının tamamına hakim olmakla birlikte Krallık, Cumhuriyet ve İmparatorluk dönemlerini sırayla yaşamıştır.
Roma Hukuku
Sınıflar arası mücadeleler sonrasında sınıf farklılığını ortadan kaldırmak amacıyla On İki Levha Kanunları adı verilen hukuki düzenleme yapılmıştır. Bu kanunlar Avrupa hukukunun temelleri olarak sayılan Roma hukukunu oluşturmuştur.
Romalıların Dini Hayatı
İlk dönemlerinde çok tanrılı inanışa sahip olan Romalılar, topraklarında yayılmaya çalışan Hristiyanlığa ilk olarak karşı çıkmışlardır. Fakat toplum içerisinde Hristiyanlığın yayılmasını engelleyemeyen Romalılar bu dini M.S. 313 Milano Fermanı ile serbest bırakmışlar ve M.S. 381’de de resmi din olarak kabul etmişlerdir.
Romalılardan Kalan Tarihi Eserler
Roma imparatorluğu Kavimler Göçü’nün etkisiyle 395’te Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılmış ve 476’da da Batı Roma yıkılmıştır. İstanbul’da Bozdoğan Su Kemeri ve Çemberlitaş, Ankara’da Ogüst Mabedi ve Roma Hamamı, Antalya’da Aspendos tiyatrosu Anadolu’da Romalılardan günümüze ulaşan önemli mimari eserlerdir.
Düzenli ordusu bulunan Roma İmparatorluğu’nun askerleri yaya ve atlı birliklerden oluşmaktaydı. Ayrıca orduda önemli bir bölümü oluşturan lejyoner adı verilen ücretli askerler de bulunmaktaydı. Miladi takvim ve Latin alfabesinin son şeklini vermişlerdir. Romalılar günlükler tutarak bugünkü gazeteciliğin temellerini atmışlardır. Hakim oldukları bölgelerde tiyatro, yol, köprü, stadyum, kütüphane vb. mimari eserler yapmışlardır.
Anadolu’da Roma medeniyetinden kalan önemli eserler İstanbul Bozdoğan Su Kemeri, Ankara Ogüst Tapınağı ve Roma Hamamı, Antalya Aspendos Tiyatrosu’dur. Çok tanrılı inanışa sahip olan Romalılar, topraklarında ortaya çıkan Hristiyanlığa ilk başlarda şiddetle karşı çıkmışlardır. Gizlice yayılan bu din 313 yılında Milano Fermanı ile serbest bırakılmış, 381 yılında Theodosius Dönemi’nde ise Roma İmparatorluğu’nun resmî dini haline gelmiştir.
Roma İmparatorluğunun İkiye Ayrılması ve Yıkılması
Romalılar, imparatorluk döneminde Anadolu’da kentlere stadyumlar, tiyatrolar, hamamlar ve kütüphaneler inşa etmişlerdir. Roma’da halkı oluşturan patrici (soylu sınıf) ve pleplerin (halk) mücadeleleri sonucunda Yunan kanunlarının da etkisiyle “On İki Levha Kanunları” hazırlanmış ve günümüz Avrupa hukukunun temelleri atılmıştır. Roma İmparatorluğu Kavimler Göçü’nden olumsuz etkilenerek 395 yılında doğu ve batı diye ikiye ayrılmıştır.
476 yılında Batı Roma, 1453 yılında ise Doğu Roma yıkılmıştır. Roma Medeniyeti’nin siyasi yaşantısı sırasıyla krallık, cumhuriyet ve imparatorluk şeklinde olmuştur. Geniş bir coğrafi alanda hâkimiyet süren Roma’da halk sosyal sınıflara ayrılmıştır.
Batı Roma İmparatorluğu
MS 313’te Milano Ferm anıyla Hıristiyanlığı benimseyen Roma uygarlığı, köleci bir imparatorluk gücü ile Avrupa genelinde din olarak Hıristiyanlığın yerleşmesinde etkili olmuştur. 375 – 469 yılları arasında egemenlik süren Avrupa Hun Devleti ile mücadele etmişlerdir. Özellikle Attila’nın Galya Seferi’nde Roma büyük kayıplar vermiştir.
Avrupa Hun Devleti’nin yıkılması sonucu doğrudan barbar kavimlerin baskısına maruz kalan Batı Roma imparatorluğu 476’da yıkılmıştır. Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Avrupa’da siyasi, sosyal, ekonomik buhranlı yıllar Orta Çağ’a damgasını vuran “Karanlık Çağlara” ortam hazırlamıştır. (395 – 476)
Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans İmparatorluğu)
(395 -1453) imparator Konstantin tarafından kurulan ve Hristiyanlığın Doğu Kalesi olarak bilinen İstanbul, Kavimler Göçü sonrası Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur. Batı Roma Katolik mezhebini benimserken, Doğu Roma Ortodoks mezhebinin merkezi konumuna gelmiştir. Batı Roma’da Katolik papalar dinî güçlerini siyasi alanda kullanarak etkili bir güç haline gelirken, Doğu Roma’da Ortodoks patrikler siyasi güç tarafından seçilmiştir.
Doğu Roma, Türklerin Anadolu’ya girmeye başladıkları 1071 Malazgirt Savaşı’ndan, yıkıldığı tarih olan 1453’e kadar Türk dünyası ile mücadele etmiştir. Bu mücadeleler esnasında zaman zaman Avrupa’dan yardım isteyerek birçok Haçlı Seferleri’ne neden olmuştur. Doğu Roma’dan kalan önemli sanat eserleri Ayasofya Kilise’si, Yerebatan Sarnıcı, Meryem Ana Kilisesi’dir.
Doğu Roma İmparatorluğu’nda görülen anlayışlardan bazıları:
a) Kendine güvenen güçlü kimselerin Doğu Roma İmparatorluğu’nda imparator olma hakkının olması, birden çok hanedanın yönetime gelmesi, sık sık taht kavgaları ve hanedan değişikliklerinin yaşanması, iç karışıklıklar ve huzursuzlukların görülmesi durumlarına ortam hazırlamıştır.
b) Din adamları devletin maaşlı memurlarıdır. Bizans İmparatorluğun’daki bu anlayış “Din adamlarının toplum ve devlet üzerinde etkin güç olmamalarına” ortam hazırlamıştır.
c) Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nda sanatçıların dinin ve devletin emrinde olmaları,
– sanatçıların işleyecekleri konularda serbest olmaması,
– kişisel yaratıcılığa engel olunması durumlarına neden olmuştur.
d) Doğu Roma İmparatorluğu’nda tekfur denilen valilerin başına buyruk hareket etmeleri XIII. yüzyıl sonlarından itibaren Osmanoğullarının kısa sürede büyüyen bir beylik olmalarına ortam hazırlamıştır.
Tarih