Çin Uygarlığı (Çin Medeniyeti)
Çin Uygarlığı (Çin Medeniyeti) İlkler – İcatları
- İlk siyasal otorite, Kuzey Çin’de (Şensi bölgesi) Türk asıllı olup sonra Çinlileşen Çhou (Çov) hanedanı tarafından kurulmuştur. Çin’deki kültürel birikim ler M Ö 2400’e kadar uzanır.
- Tarihi Çin Şeddi ile mimaride insanlık tarihine önemli bir eser kazandırmışlardır.
- Porselencilik ilk kez Çin’de gelişmiştir ve ipekçilik yaygındır.
- MÖ 1500’lerde doğunun en eski yazısını kullanmışlar ve kağıdı MÖ 200’lerde bulmuşlardır.
- Konfüçyüs, Lao – Çe (Lav – dzı), Tao gibi düşünürlerin dini – felsefi düşünceleri Hindistan’da çıkmasına rağmen özellikle Budizm ilk olarak Çinliler arasında yayılmıştır.
- Çinliler pusulayı ilk icat ettiklerinde, pusulanın iğnesi güneyi gösteriyordu. Kullanılan ilk pusulalar milattan önce 4. yüzyılda mıknatıs taşından yapılmıştı.
- Başlangıçta Çinliler bambu ve ipek üzerine yazı yazıyorlardı. MS 105 yılında Cai Lun odun lifi ve suyu karıştırıp dokuma kumaşının üstüne basarak kâğıdı icat edince o dönemki Çin’de ve daha sonra dünyada her şey değişti.
- Makarnayı ilk icat edenler de Çinlilerdir. 2006 senesinde arkeologlar Çin’in Tibet sınırındaki Qinghai şehrinin Lajia bölgesinde yerin üç metre altında bir kâse erişte- makarna benzeri bir yiyecek buldu. Bulunan bu erişte-makarna benzeri şey dünyadaki en eski makarnadır.
- Çinliler dünyada ilk defa el arabasını icat ederek tüm dünyadaki taşımacılığın yönünü değiştirmiştir.
- Çinliler deprem algılayıcıları yani ilk sismografı keşfetmişlerdir.
- MÖ üçüncü yüzyılın başlarında Çinliler damıtma ve mayalama yöntemlerini kullanarak sirke ve soya sosu gibi ürünleri arıtmışlar ve sonrasında ilk alkollü içkileri damıtarak içki üretimine geçmişlerdir.
- Uçurtmalar Çin kültürünün önemli bir parçasıdır. MÖ dördüncü asırda felsefeci Gongshu Ban ve sanat kolleksiyoncusu Mo Di birlikte ilk uçurtmayı icat etmişlerdir.
- Mürekkebi ilk icat edenler de Çinlilerdir.
- Çinliler ilk kez barutu havai fişek ve işaret fişeği olarak kullanmışlardır. Daha sonra, çeşitli metallerin baruta eklenmesiyle farklı renklerde barut patlamaları olmuş ve günümüzdeki havai fişekler ortaya çıkmıştır. Sonraları orduda barutu ilkel el bombası olarak kullanılmıştır.
- Mürekkep ve kağıdın icadından sonra da matbaayı ilk kez kullanan uygarlık da Çin uygarlığıdır.
- İlk profesyonel ipek üretimi MÖ 2580’lere kadar dayanmaktadır. Çinliler ipeğin üretim sırrını uzun süre sakladı. Bu gizem Avrupa’dan gelen gezginler ve din adamları ipekböceği yumurtalarını alıp Batı ülkelerine götürdüğünde açığa çıktı ve tüm dünya bundan faydalanmaya başladı.
Çin Uygarlığı (Çin Medeniyeti) Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Çin Uygarlığı Asya’nın güneydoğusunda yer alan tıpkı Mezopotamya uygarlığı ve Mısır uygarlığı gibi “hidrolik” bir uygarlıktır. Çin’de ilk uygarlıklar, Huang He (Huan Hı, Sarı Nehir) ve Chang Jiang (Çan Cyari, Yangzl) Irmakları boyunca gelişmiştir.
Yerleşik hayata ve kalabalık nüfusa sahip olan Çinliler, hanedanlar tarafından krallık şeklinde yönetilmişlerdir. Çinliler, İpek Yolu hakimiyeti için Türklerle mücadele etmişlerdir. Bu mücadelelerin de etkisiyle askerlik alanında Türklerden etkilenmişler ve atlı birliklerden oluşan ordular kurmuşlardır.
Hanedanlarca yönetilmiş daha sonra siyasi birliğini sağlayarak imparatorluk haline gelmiştir. İmparator tanrının oğlu olarak kabul edilmiştir. İmparatorlar “Göklerin Vekili” olarak anılmıştır. Çin uygarlığının oluşmasında Türk, Moğol, Tibet kültürleri de etkilidir. Sürekli orduya sahip olan Çinliler askeri alanda Türklerden de etkilenmişlerdir. Felsefi görüşleri temel alan Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm Çin medeniyetinin dini inanışlarıdır. Kendilerine ait alfabeyi kullanmışlardır. Tarımın önemli bir ekonomik uğraş olduğu Çin’de halk sosyal sınıflara ayrılmıştır. Ticaretin geliştiği bölgeden dünyanın en eski ticaret yollarından biri olan ipek yolu başlamaktadır. Çin’de önemli derecede ipek, porselen ve kumaş üretimi de yapılmaktaydı. Çin medeniyetinin dünya kültürüne en önemli katkıları mürekkep, kağıt, matbaa, barut ve pusula gibi buluşları yapması ve geliştirmesidir. Türk akınlarını durdurabilmek amacıyla yapımı uzun yıllar süren Çin Seddi askeri mimarinin dünyadaki en önemli eserlerinden biridir.
Eski Çin kaynaklarına göre Büyük Yu (Yü) adında bir kral Çin’de Xia (Şya) Hanedanı’nı MÖ 2200 yılında kurmuştur. Geç kaynakların bildirdiğine göre, Büyük Yu, Sarı Nehir’i kontrol altına almakla ün salmıştır. MÖ 1500 civarında ortaya çıkan Shang Hanedanı (MÖ 1500-MÖ1050), Sarı Nehir Vadlsi’nin büyük bir kısmını kontrol altına almıştır. Shang Hanedanı Dönemi’nde ilk defa yazı ve bronz kullanılmıştır. Shang Hanedanı, batı komşuları Zhoular tarafından MÖ 1050 yılında ortadan kaldırılmıştır.
Not-1: Wu-di zamanında yaşayan Sima-Qian, Shiji (Tarihsel Kayıtlar) adlı önemli tarih eserini kaleme almıştır. Sima-Öian, “Çin’in Herodotos’u” olarak da bilinir.
Not-2: Romalılar ve Han Hanedanı ipek Yolu üzerinden ticari ilişkiler kurmuşlardır.
Çinlilerin (Çin Uygarlığı – Medeniyetinin) Özellikleri
- Dünyanın en eski medeniyetlerinden biri olan Çin Medeniyeti, Asya’nın güneydoğusunda yer almaktadır.
- Günümüze dek 22 hanedan tarafından yönetilmişlerdir. MÖ III. yüzyılda siyasi birliğini sağlayarak imparatorluk haline gelmiştir.
- İmparator, Tanrı’nın oğlu olarak kabul edilmiştir.
- Çin Uygarlığı’nın oluşmasında Türk, Moğol, Tibet kültürleri de etkilidir.
- Sürekli orduya sahip olan Çinliler askeri alanda Türklerden de etkilenmişlerdir.
- Felsefi görüşleri temel alan Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm Çin Medeniyeti’nin dinî inanışlarıdır.
- Kendilerine ait alfabeyi kullanmışlardır.
- Tarımın önemli bir ekonomik uğraş olduğu Çin’de halk sosyal sınıflara ayrılmıştır.
- Ticaretin geliştiği bölgeden dünyanın en eski ticaret yollarından biri olan ipek yolu başlamaktadır.
- Çin medeniyetinin dünya kültürüne en önemli katkısı mürekkep, kağıt, matbaa, barut ve pusula gibi buluşları yapması ve geliştirmesidir.
- Türk akınlarını durdurabilmek amacıyla yapımı uzun yıllar süren Çin Seddi askeri mimarinin dünyadaki en önemli eserlerinden biridir.