Tevriye Sanatı
Tevriye (Uzak Anlamı Çağrıştırma) Sanatı Nedir Ne Demektir Kısaca Örnekler
Birden çok anlamı olan bir sözün yakın anlamını söylüyormuş gibi görünüp aslında onun uzak anlamını kastetme sanatına söz sanatları içerisinde tevriye sanatı adı verilmektedir.
Bu kadar letafet çünkü sende var
Beyaz gerdanında bir de ben gerek
İkinci dizedeki ben sözcüğü yakın anlamı olan insan yüzündeki siyah nokta söylenir görünerek sözcüğün uzak olan birinci tekil kişi zamiri anlamı kastedilmiştir. Bu nedenle ben sözcüğü tevriyeli kullanılmıştır.
Biri var pencere
Pencere önlerinde ağlar duruyor
Behçet Necatigil’in, bu mısralardaki ağlar sözcüğünü hem ağlamak fiilinin geniş zaman çekimi olarak hem de balık ağları anlamında kullanmıştır. Yakın anlam olarak ağlamak eylemi ifade edilirken, uzak anlam olarak da balık ağları kastedilmiş, tevriye sanatı örneklenmiştir.
Tutar bir ah ahuyu yahularda
Kim atar kemendi kalkar divandan
Bir çağ günümüze
Bu dizelerde divan sözcüğü hem oturulacak sedir hem divan edebiyatı şairlerinin şiirlerini topladığı kitap anlamında kullanmıştır. Sözcüğün yakın anlamı şairler kitabı divan olmakla birlikte uzak (asıl kastedilen) anlamı olarak oturulacak sedir kastedilmiş, tevriye sanatı örneklerindendir.
İki anlamı olan bir sözcüğün yakın anlamını söyleyerek uzak anlamını kastetmedir. Tevriyede bu sözcüğün her iki anlamı da gerçek anlamdır.
Gül gülse daim ağlasa bülbül acep değil
Zira kimine ağla demişler kimine gül
Bu şiirde “gül” sözcüğü hem “çiçek” anlamını, hem de “gülmek” eylemi olan anlamını içerecek biçimde kullanarak tevriye sanatı yapılmıştır.
Tahir Efendi bana keip demiş
İltifatı bu sözde zahirdir
Maliki mezhebim zira
İtikadımca keip tahirdir
“Tahir”sözcüğü hem “temiz” anlamında kullanılmıştır, hem de şairin yerdiği (hicvettiği) kişinin adıdır.
Baki kalan bu kubbede bir hoş seda imiş
Bu dizede “Baki” sözcüğü hem şairin mahlası, hem de “edebi, sonsuz” anlamındadır.
Çok teşekkürler emeği geçen herkese teşekkür ediyorum
Çok faydalı
olduğunu düşünüyorum