Dört Halife Dönemi

İçindekiler

Halifelik terim olarak İslam devletlerinde Hz. Muhammed’ten sonraki devlet başkanlığı kurumunu ifade eder. İslam Devleti’nin başkanına ise “ Halife” denir. Dört Halife döneminde halifeler seçimle işbaşına geldikleri için İlk İslam Cumhuriyeti dönemi adı verilmiştir. “Seçimle ilk defa halife olan sahabe” Hz. Ebubekir’dir. Bu dönem (632-661) cumhuriyet devri olarak anılmıştır.

Hz. Muhammed’in yirmi üç senelik İslâmiyeti yayma çabasının son zamanlarında Arap yarımadasının büyük çoğunluğu islamiyeti kabul etmişlerdir diğer kabilelerden de büyük kısmı Medine’ye gelerek islamiyeti kabul ettiklerini beyan etmişler ve İslâm ümmetine dâhil olmuşlardır. Hz. Muhammed’in vefatından sonra Müslümanların lideri anlamında halife unvanı belirlenmiştir.

Halife Hz. Muhammed’in peygamberlik görevi dışında devlet işlerine ait olan görevlerini yapacak kişidir. İslam devletinin başkanıdır. Hülafa-i Raşidin Dönemi olarak da bilinen bu dönemde halifeler seçim yoluyla belirlenmiştir Onun için bu döneme İslam tarihinde “Cumhuriyet Dönemi” de denilmektedir.

Hz. Peygamber (SAV) kendisinin vefatından sonra islam devletinin başına hangi kişinin geçip devleti yöneteceğini söylememişti. Hayata gözlerini yumduktan sonra yapılan müzakerelerde Hz. Ebubekir halife olarak devletin başına geçmiştir.

Dört (4) Halifenin Tam Adları (İsimleri) Sırasıyla Nelerdir

Hz. Ebubekir,(Ebû Bekr Abdullah bin Ebî Kuhâfe Osmân bin Âmir el-Kureşî et-Teymî)
Hz. Ömer, (Ömer bin Hattab)
Hz. Osman, (Osman bin Affan)
Hz. Ali (Ali bin Ebû Tâlib)

Dört (4) Halifenin Lakapları Anlamları Sırasıyla Nelerdir

Hz. Ebubekir’in Lakabı Nedir: Ebû Bekr-i Sıddîk Anlamı: Çok samimi, çok sadık
Hz. Ömer’in Lakabı Nedir: Ömerü’l Faruk Anlamı: Doğruyu yanlıştan ayıran
Hz. Osman’ın Lakabı Nedir: Osman-ı Zinnûreyn Anlamı: vilayet ve nübüvvet yüklerini taşıyan, iki nur sahibi. Hz. Muahammed’in iki kızıyla evlendiği için de iki nur sahibi anlamına geldiği düşünülmektedir.
Hz. Ali’nin Lakabı Nedir: Kerremallâhü Veche Anlamı: Allah vechini (yüz, yön, taraf) mükerrem (şerefli) kılsın
Diğer Lakabı: Ali el-Murtazâ Anlamı: Allah’ın razı olduğu kişi, kendisinden razı olunan kişi

1- Hz. Ebubekir Dönemi

İslam devletinin ilk halifesi ve peygamberden sonraki devlet başkanıdır. İslami bakımdan çok önemli başarılara imza atmıştır. Kur’an-ı Kerim iki kapak arasına alınabilmesi için çalışmalar başlamış ve kitap haline getirilmiştir. İslam dini ilk defa Arap Yarımadasının sınırlarının ötesinde kabul edilmiştir. Sahte peygamberlerle savaşılmış ve bertaraf edilmiştir. Halid Bin Velid’in başında olduğu müslüman askerleri Yemen’e sevk ederek sahte peygamberleri bertaraf ettirmiştir.

Zayıflayan müslüman hakimiyetini yeniden güçlendirdi. Dinden çıkanların (mürted) isyanlarını bastırdı, irtidat savaşlarından sonra asileri cezalandırdı. Bizanslıların (Doğu Roma İmparatorluğu) hakimiyetindeki Suriye’ye asker sevk etti. Yermük’te Doğu Roma İmparatorluğu ile yapılan savaşta İslam orduları galip geldi. Bu savaşın sonucunda Suriye’nin İslamlaşmasının önü açıldı. Hz. Ebubekir 634 senesinde rahatsızlandı ve İmamlık vazifesini Hz. Osman’a devretti. Birkaç ay sonra da 63 yaşında hayata gözlerini yumdu.

2- Hz. Ömer Dönemi (634-644)

Hz. Ömer Döneminin önemli olayları: Hz. Ebubekir’in ölümü üzerine İslamın önde gelen kişileri Hz. Ömer‘i halife ve devlet başkanı olarak seçtiler. Adil yönetimiyle anılan ve takdir gören halifedir. Sasani imparatorluğu 651 senesinde tarih sahnesinden silindi. Müslüman askerler Hz. Ömer devrinde Azerbaycan, Mezopotamya ve Mısır’ı ele geçirerek Kuzey Afrika’daki Trablusgarp’a kadar ilerledi. İslam devleti ilk defa düzenli bir ordu teşkilatına sahip oldu. Sınır uçlarında ordugâhlar inşa edilerek toprak savunması ve fetih savaşları sistematik hale getirilerek basitleştirildi. Fethedilen yerlere yeni kentler kurularak bu kentlere Müslümanlar getirildi.

İlk kez ikta sistemi uygulanmaya başlandı. Suriye, Irak, Filistin ve Mısır tamamen İslam devletine dahil edildi. İslam devleti toprakların büyümesi nedeniyle teşkilatlanmada yenilikler getirildi. İslam devleti, eyalet denilen yönetim birimlerine bölündü ve buralara kadılar ve valiler tayin edildi. Alınan kararların istişare edilmek istenmesi nedeniyle divan kuruldu. Beytül Mal denilen devlet hazinesi meydana getirildi. Ay yılı esasına dayalı olan ve Hicret olayını başlangıç kabul eden Hicri takvim kullanılmaya başlandı. Hz. Ömer, bir kölenin suikastine uğrayarak şehit edildi.

3- Hz. Osman Dönemi (644-656)

Hz. Osman Döneminin Önemli Olayları: Hz. Ömer’in öldürülmesi üzerine İslamın önde gelen kişileri Hz. Osman’ı halife ve devlet başkanı olarak seçtiler. İslam devletinin ilk defa donanması meydana getirildi. Müslümanlar arasında iç kargaşa ve çatışmalar yaşandı. Müslüman askerler Kuzey Afrika’da Doğu Roma’yı yenerek Tunus’u fethetti.

Trablusgarp Tunus, Horasan ve Harezm, Rodos, Kıbrıs ve Girit Hz. Osman Döneminde İslam Devletinin toprağı haline geldi. Azerbaycan tamamen İslamlaştırıldı. Kur’an-ı Kerim’in kopyaları oluşturularak çeşitli İslam eyaletlere ve başkentlere gönderildi. Hz. Osman 656 senesinde bir ayaklanma esnasında Kur’an-ı Kerim okurken şehit edildi.

4- Hz. Ali Dönemi (656-661)

Hz. Ali Döneminin Önemli Olayları: Hz. Osman’ın öldürülmesinden sonra halifelik ve devlet başkanlığı Hz. Ali’ye teklif edildi. İlk başta bu teklifi kabul etmeyen Hz. Ali müslümanların önde gelenlerinin üstelemeleri sonucunda halifelik görevini üstlendi. Merkezi otoritenin zayıfladığı bir dönemde devlet başkanı oldu. Halifeliğini, Ümeyyeoğulları (Emeviler) ailesinden gelen Muaviye ve Hz. Ayşe taraftarları kabul etmedi. Bu karşı çıkışlar iç kargaşaları daha da körükledi.

İslam devletinin yeni toprak kazanamadığı bir devirdir. İslamiyetin yayılması da yavaşlamıştır. Hz. Ali ile Peygamber’in eşi Hz. Ayşe arasında Cemel (Deve) vakası vuku buldu. Hz. Ali ve Ümeyyeoğullarından Suriye’y vali olarak tayin edilen Muaviye arasında Sıffin Savaşı meydana geldi. Savaşı kaybedeceğini anlayan Muaviye halifelik ve devlet başkanılığı probleminin Hakemler tarafından çözüme kavuşturulmasını istedi.

Hz. Ali kabul ettiği bu istek “Hakem Olayı” olarak bilinir. Hakem Olayı’ndan sonra Müslümanlar arasında çekişmeler ve bölünmeler başladı. Kargaşanın büyümesi üzerine Hz. Ali suikast ile yaşamına son verildi.