İstiare (Eğretileme) Sanatı
Edebiyatta İstiare Sanatı Nedir Örnekleri Diğer adı Eğretileme
İstiare: Bir sözün, benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanılmasıdır. İstiare benzetmenin temel öğelerinden yalnızca biriyle (benzeyen ya da kendisine benzetilenle) yapılır.
Üstelik bu hikaye aşksız son buluyorsa
Desene ki güzelim sen hiç yaşamamışsın
Bu dizelerdeki hikaye sözcüğüyle kastedilen, kısa süren insan hayatıdır. Yani hayatı kısalığı bakımından bir hikayeye benzetilmiştir ama şiirde hayat sözcüğü kullanılmadığı için yalnızca tek öge ile benzetme yapılmış ve istiare sanatı örneklenmiştir.
Zeytin gözlüm özlem ektim yollara
Rast gelirsen halimi sor onlara
Şair, özlem ektim yollara dediğine göre ve özlem toprağa ekilemeyeceğine göre özlem, bir tohuma benzetilmiştir. Tohum sözcüğü cümlede kullanılmamış bundan dolayı da bu dizelerde istiare sanatı yapılmıştır.
Dalıp gitti gözlerim gözünden uzaklara
Fırsat bildin gönlümü düşürdün tuzaklara
İnsan gönlü hiç tuzağa düşer mi? Tuzağa hangi varlıklar düşer? Burada kuş vurgulanmış olabilir. İnsan gönlü bir kuşa benzetilmiş ama kuş kullanılmamıştır. Sözü edilen tuzak da aşk tuzağıdır. Mısralarda istiare sanatı örneklenmiştir.
Yaslı gelin gibi mahzun mu bilmem
Yüce dağ başında siyah tül vardır.
Rıza Tevfik Bölükbaşı, yüce dağ başındaki bulutları, siyah tüle benzeterek istiare sanatı yapmaktadır.
İstiare ikiye ayrılır:
Açık İstiare Nedir Örnekleri
Benzetmenin iki temel unsurundan yalnızca kendisine benzetilen kullanılarak yapılan istiaredir.
Havada bir dost eli okşuyor derimizi.
Benzeyen: rüzgâr (yok)
Kendisine Benzetilen: dost eli (var)
Başka Bir Örnek:
Bir vapur yanaşırsa rıhtımına bin, açıl
Örtün karanlıkları masmavi denizlerde
Ümit Yaşar, bu dizelerde aşkı bir vapura sevgilinin gönlünü de bir rıhtıma benzetmektedir. Yalnızca güçlü öğeler olan vapur ve rıhtım (benzetilen) sözcüklerini şiirde kullandığı için açık istiare yapmıştır. İkinci dizedeyse karanlıklar, bir örtüye benzetilmiş ancak dizede yalnızca benzeyen öge karanlık söylendiği için kapalı istiare yapılmıştır.
Ne güzelmiş içmek seni
Körkütük bir ayyaşın elinden
Şair, bu dizelerde sevgilisini güzel bir içkiye benzetmiş fakat içki sözcüğünü kullanmadan bunu hissettirerek kapalı istiare yapmıştır.
Bırak boş kalsın elim
Yol yakınken dönelim
Bu dizelerde zaman bir yola benzetilmiştir. Yalnızca benzetilen öge (yol) kullanıldığı için açık istiare yapılmıştır.
Beni dinlerseniz çocuklar
Erken kalkın sabahları
Güneşten önce bakın Kendi sokağınıza
Bakın ve sıyırın Küçük ölümü sırtınızdan
Şair, bu şiir parçasının son dizesinde uykuyu küçük bir ölüme benzetmektedir. Fakat şair, bu benzetmeyi yaparken şiirde yalnızca benzetilen öğeyi (küçük ölüm) kullandığı için açık istiare yapmıştır
Kapalı İstiare Nedir Örnekleri
Benzetmenin iki temel unsurundan yalnızca benzeyen kullanılarak yapılan istiaredir.
NOT: Teşhis ve intak bulunan tüm şiir ve manzumelerde de kapalı istiare sanatı bulunmaktadır.
Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han konan göçer
Benzeyen: can (var)
Kendisine Benzetilen: kuş (yok)
Gözlerime bakma hiç kendini göremezsin
Mühürledim kalbimi sen artık giremezsin
Burada gözler bir aynaya benzetilmiştir fakat sadece benzeyen öge olan gözler söylenerek benzetme yapıldığı için kapalı istiareye yer verilmiştir.
Ve dörtnala, dümdüz bir mavilikte
Kar yağıyor üstümüze inceden
Ahmet Muhip Dıranas, karın yağışını dörtnala koşan bir ata benzeterek kapalı istiare yapar. Dörtnala koşmak deyimi atlarla ilgili bir deyimdir burada atın özelliği olan dörtnala koşmak verilmiş ama at söylenmemiştir.
Yapraktan saçını yerlere yaymış
Sonbahar ağlıyor ayaklarında
Necip Fazıl, bu mısralarda benzetilen sonbaharla ilgili yaprak dökümü ve sonbahar yağmurlarını söyleyip sonbaharı insana benzetmiştir. Mısralarda benzeyeni yani insanı söylemeyerek kapalı istiare sanatı yapmıştır.
Temsili İstiare
Bir düşüncenin, bir davranışın ya da bir eylemin daha kolay anlatılabilmesi için onun, simgelerle canlandırılıp somut hale getirilmesidir.
Genel
yarın sınav var çok yoruldum ne yapcam acaba ya 🙁
off off kafam çok bulanık 🙁 :’)