(1611-1682?)
Seyahat-nâme yazarı. Asıl adı Evliyâ’dır. Derviş Mehmed Zıllî’nin oğludur. İstanbul’da Unkapanı’nda doğdu. Devrinin Ahfeş Efendi ve Evliya Mehmed Efendi gibi meşhur bilgin­lerinden ders gördü. Enderun’da da dört yıl öğrenim göre­rek sipahi oldu. 1630’da gördüğü bir rüya üzerine İstanbul’u inceden inceye gezdi, notlar aldı. Sonra İ&tanbul dışına çı­karak Bursa, İzmit, Trabzon, Kırım ve Girit’e gitti. Tanıdığı devlet adamlarının yanında görev alarak veya seferlere katı­larak Kafkasya, Iran, Anadolu, Suriye, Filistin, Avusturya ve Almanya’yı hattâ Mısır, Sudan ve Habeşistan’ı gördü. Çelebi’nin hangi tarihte ve nerede öldüğü bilinmiyor.
Yaklaşık olarak, elli yıl süren gezi izlenimlerini Seyahat-nâme adlı on ciltlik eserde yazdı. Bu, eski edebiyatımızın en büyük seyahat eseridir. İçinde tarih, coğrafya, biyografi, folklor, dil, sosyoloji vb. konularda çok zengin ve çeşitli bil­giler vardır. Başından geçen bâzı olayları nükteli bir dil ile, bâzı hâllerde abartarak anlatır. Duyduklarını olduğu gibi ya­zıya geçirir. Halk diline yakın bir dil ile, sâde ve samîmi bir üslûp ile yazmıştır. Seyahat-nâme önce Batılı türkologların il­gisini çekmiş (J. V. Hammer, F. Taeschner), sonra Türkiye’de değeri anlaşılmıştır. ,….
Seyahat-nâme’nin ilk sekiz cildi (1898-1928) eski yazı ile, son iki cildi de yeni yazı ile (1935-1938) basıldı. Yeni baskıla­rı daha çok seçmeler hâlinde çıkmıştır. Bunlar arasında, Re­şat Ekrem Koçu’nun Evliya Çelebi Seyahat-nâmesi (5 cilt, 1943-1951); Mustafa Nihat Özön’ün Seyahat-nâme’si (3 cilt, 1944-1945); Mehmet Aksoy ile Server İskit’in Evliya Çelebi Seyahat-nâme’sinden En Güzel Parçalar’ı (1962); Zuhuri pa-nışman’ın Evliya Çelebi Seyahat-nâme’si (10 cilt, 1969-1970); Nihâi Atsız’ın Evliya Çelebi’den Seçmeler’! (2 cilt, 1971, 1972) sayılabilir.

Alt Kategoriler: Gezi Yazarları, Nesir Yazarları, Yazarlar, Yazarların Hayatı

Kategori E

« EŞREFOĞLU RUMİ NECDET EVLİYAGİL »