Yansıma Sözcükler
YANSIMA SÖZCÜKLER
Doğadaki sesler taklit edilerek oluşturulan sözcüklere yansıma sözcükler denir. Bu tür sözcükler, anlatımı güzelleştirir, anlatıma güç katar.
Yansıma sözcüklerin kökleri:
a. İnsan sesi (konuşma dışında):
fıs fısıldaşmak, fısıltı
hor horlamak
hapşu hapşırmak
b. hayvan sesi
miyav miyavlamak
hav havlamak
c. Eşyanın birbirine çarpmasıyla çıkan sesler:
pat => patırtı
zır => zırıltı
uğ- => uğultu
şır => şırıltı
güm => gümbürtü
tak => takırtı
çat => çatırtı
Yansıma Sözcükler için Örnek Cümleler
- Fabrikadaki makinelerin gürültüsü öğleye doğru azalıyordu.
- Yandaki salondan gelen tıkırtı, dikkatimizi çekmişti.
- Bu tatil beldesinde cıvıl cıvıl öten kuşlar ve şırıl şırıl akan dere bize huzur veriyor.
- Stüdyodan yükselen cızırtılı sesler, sokaktakileri rahatsız etmişti.
- Ali Baba’nın çiftliğinde kediler miyavlıyor, köpekler havlıyor, kuzular meleşiyordu.
Yukarıdaki cümlelerde kalın yazılan sözcükler, yansımadır.
Yasıma için diğer örnek cümleler
- Eskiden köyün içinde bir dere gürül gürül akardı bizim çocukluğumuzda.
Bu cümledeki “gürül gürül” sözcüğü, derenin sesinin taklit edilmesiyle dilimize girmiş olan bir sözcüktür. Doğadaki bir sesin taklit edilmesi söz konusu olduğu için de bu sözcük yansıma sözcüklere örnektir.
- Bebek akşamdan beri hiç uyanmadan mışıl mışıl uyuyor.
- Dallarda serçeler cik cik öterek daldan dala atlıyordu.
- Bal arıları kulaklarımızın dibinden vızır vızır geçiyordu.
- Baltayı ağaca vurdukça tak diye bir ses duyuluyordu.
Dilimizde yansıma sözcükler, yapım eki alarak türemiş olarak da kullanılır. Bu sözcüklere “yansımadan türemiş sözcükler” denir. Bu sözcükler de yansıma sözcük olarak kabul edilir.
- Annesini kaybeden kuzu acı acı meleyerek annesini arıyordu.
Bu cümledeki “meleyerek” sözcüğü yansıma mı diye düşündüğümüzde, kuzunun çıkarmış olduğu “me” sesine “-le-” yapım ekinin getirilmesiyle “melemek” şeklini almıştır. Bu sözcük, “me” sözcüğünden yani yansımadan türemiş bir sözcüktür.
- Mahallede sabaha kadar sokak köpekleri havlıyor.
- Televizyonda film izlerken televizyondan bir cızırtı geliyor.
- Dışarıdaki gürültünün sebebini anlamaya çalışıyoruz.
civelek sözcüğü yansıma mıdır cıvıl cıvıl dan yansıma olarak mı türetilmiştir