Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig Hakkında Kısaca Özet Bilgi

Yusuf Has Hacip tarafından yazılan eser Mutluluk veren bilgi anlamına gelir. Yusuf Has Hacip 1069-1070 yılları arasında yazdığı eseri Karahanlı Hükümdarı Tamgaç Buğra Han’a sunmuştur. Türkçe ilk siyasetnamedir. Eserde insanın sosyal hayattaki ve devlet nizamındaki görev ve sorumluluklarına değinilmiş, ideal Türk devlet anlayışının özellikleri anlatılmıştır. Yusuf Has Hacip, öğütlerini adaleti temsil eden Hükümdar Kün Toğdı, devleti temsil eden Vezir Ay Toldı, aklı temsil eden Vezirin oğlu Ögdilmiş ve akıbeti temsil eden vezirin kardeşi Odgurmış’ın sözleriyle vermiştir.

Kutadgu Bilig Bize Ne Anlatıyor

Karahanlı Devleti’nin zengin kültürel mirasının bir parçasıdır ve devletin ideolojik yapısını yansıtan bir eserdir. Eserde, güçlü bir yöneticinin nasıl olması gerektiği, adaletin önemi, güzel ahlakın gerekleri ve toplumsal düzen gibi konular ele alınır. Ayrıca, eserin Türk-İslam sentezi ile dini bir karakteri vardır. Eser, bölümlere ayrılmıştır ve her bölüm, bir konuyu ele alarak bu konu hakkında öğütler verir. Eserin dilinin sade ve anlaşılır olması, eserin yaygın bir şekilde okunmasına ve anlaşılmasına katkıda bulunmuştur.

Kutadgu Bilig, Orta Asya edebiyatının en önemli örneklerinden biridir ve Türk kültür tarihinde önemli bir yere sahiptir. Eser, Türklerin toplumsal yapısı, yaşam biçimi ve düşünce sistemleri hakkında bilgi edinmek isteyenler için önemli bir kaynaktır. Eser, günümüz Türkçesi ile de okunabilen bir eserdir ve Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Eser, Türk kültürünün zenginliğini ve derinliğini yansıtan bir yapıttır ve Türk kültürüne olan katkısı büyüktür.

Kutadgu Bilig’den Sözler ve Öğütler

“Ey devletli hükümdar! En kötüsü, beylerin adının yalancıya çıkmasıdır. Beyin sözü doğru olmalı, tavır ve hareketi güven vermelidir ki halk ona inansın ve huzur içinde yaşasın.”
“Halk tarafından sevilmesi için bey güler yüzlü, tatlı sözlü, yumuşak huylu olmalı ve bütün hareketlerinde bunlara uygun davranmalıdır. Bey gönlünü alçak tutmalı, beyin eli açık olmalıdır.”
“Zulüm yanan ateştir, yaklaşanı yakar. Kanun su gibidir, akarsa nimet yetiştirir. Ey hâkim, memleketi uzun süre yönetmek istersen kanunu doğru yürütmeli ve halkı korumalısın. Kanun ile ülke genişler ve dünya düzene girer. Zulüm ile ülke eksilir ve dünya bozulur.”
“Akıllı kimseleri kendine yakın tut, bilgilinin sözüne göre hareket et ve onun hakkını gözet.”

Kutadgu Bilig Özellikleri Nelerdir Maddeler Halinde

  • 1069 yılında Balasagunlu Yusuf tarafından yazılmış Kutadgu Bilig, bu dönemin edebi önem taşıyan ilk örneklerindendir.
  • Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır, dili oldukça sadedir.
  • Manzum olan eser, mesnevi biçiminde yazılmış olan eserin sonunda 124 beyitlik üç kaside ile mesnevi içinde yeri geldikçe söylenmiş 173 dörtlük bulunmaktadır.
  • Tamamı 6645 beyit ve 173 dörtlükten oluşur.
  • Kutadgu Bilig; düşünce yanı ağır basan, öğretici bir eserdir.
  •  “Saadet veren bilgi” anlamına gelen bu eser insana hem dünyada hem de ahirette mutlu olma yolunu göstermek amacıyla yazılmıştır.
  • Eser, devlet yönetimiyle ilgili görüşlere yer verdiği için İslami Dönem Türk edebiyatının siyasetnâme türü eserlerinin ilk örneklerindendir.
  • Yapıtın asıl konusu ideal insan tipidir. Yapıttaki çeşitli sosyal tabakalara ve mesleklere mensup her türlü insanın ne gibi özelliklere sahip olması gerektiği anlatılır.

 

Neyi Temsil Ediyor

Sembolik (alegorik) bir yapıt olan Kutadgu Bilig’de dört farklı kişi farklı kavramları temsil eder:

  1. Kün Togdı (hükümdar) -► adaleti,
  2. Ay Toldı (vezir) -► saadeti,
  3. Ögdülmiş (vezirin oğlu) -► devleti, aklı, zekayı,
  4. Odgurmış (derviş) -► kanaat, akibet, hayatın sonunu temsil eder.

      Mutlu olma bilgisi anlamına gelen eser Yusuf Has Hacib tarafından 1069 yılında tamamlanarak Karahanlı Hükümdarı Tavgaç Buğra Han’a ithaf edilmiştir. Hakkında fazla bilgi sahibi olmadığımız Yusuf Has Hacib ile ilgili bilgiler eserin mukaddimesinden öğrenebildiklerimizle sınırlıdır.

Yusuf Has Hacib Arapça, Farsça ve Soğdçaya hâkimdi. Hacib’in; devlet yönetimi, felsefe, matematik, hekimlik, astronomi ve toplumbilim hakkında bilgi sahibi olduğu, eserinden anlaşılmaktadır. Doğum ve ölüm tarihi bilinmemektedir. Tamamı 6645 beyit olan eserin büyük bölümü mesnevi, bazı bölümleri kaside nazım şekliyle ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Eserde bu dört ana karakterden başka üç karakter daha vardır: Küsemiş, Ersig ve Kumaru. Didaktik bir eser olmasına rağmen eserdeki lirizm Yusuf Has Hacib’in şairlik yönünün güçlü oluşuna bir delildir.

Eserin günümüze ulaşan üç yazma nüshası vardır: Viyana (Herat) nüshası, Mısır nüshası ve Fergana nüshası. Bunlardan Fergana nüshası 1439 tarihlidir ve Uygur harfleriyle yazılmıştır. Bu nüsha şu andan Viyana Sarayı Kitaplığındadır.

Mısır nüshası Arap harfleriyle yazılmıştır, nüshanın istinsah tarihi belli olmamakla birlikte 1374 senesinden önceki bir tarihte yazıldığı düşünülmektedir. Bu nüsha şu anda Mısır Devlet Kütüphanesindedir. Fergana nüshası da, Arap harfleriyle yazılmıştır ve istinsah tarihi belli değildir. Ancak, 14. yüzyılın ilk yarısına ait olduğu düşünülmektedir.

Düşüncelerinizi Yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir