Etiket: Cümle Bilgisi

Dil Bilgisinin Alt Bilim Dalları ve Bölümleri Dilbilim, dilin yapısını, kullanımını ve kökenini inceleyen bir disiplindir. Dilbilim, alt alanları olan birçok farklı alt disipline ayrılır. Dil bilgisinin alt bilim dallarından bazıları şunlardır: Sözdizim: Dilin yapısını inceleyen bir alt disiplindir. Sözdizim, sözcüklerin bir araya gelerek cümleleri oluşturduğu şekildeki yapısal ilişkileri inceler. Morfoloji: Dilin sözcük yapılarını inceleyen bir alt disiplindir. Morfoloji, sözcüklerin yapısını ve oluşumunu, sözcük köklerinin ve eklerinin kullanımını ve kelime türlerini (isim, sıfat, fiil vb.) inceler. Fonetik: Dilin seslerini inceleyen bir ......

Cümle Türleri Kuruluşlarına Göre Cümle Türleri : Kurallı Cümle : Yüklemi sonda olan cümlelere, kuruluşları yönünden, düz cümle denir. Örnek : Günler günleri, aylar ayları kovaladı. Sembolistler, anlamdan çok şiirde ahenge önem vermişlerdir. Kısa ve özlü sözle, çok şey anlatma sanatına icaz denir. Önemli olan etkiyi aşmak, kendine özgü bir şiire ulaşmaktır. Devrik Cümle : Yüklemi sonda olmayan cümlelere devrik cümle denir. Devrik cümlede yüklem başta da ortada da olabilir, ama sonda olamaz. Kurallı cümlelere göre daha akıcı olduğundan, devrik cümleler genellikle şiir türünde kullanılır. Örnek ......

Cümleyi Meydana Getiren Unsurlar Anlatmak istediklerimizi tam olarak vurgulayan kelime ya da kelime topluluğuna cümle denir. Kelime anlam birimi, cümle ise bir yargı birimidir. Cümlede yargıyı bildiren unsur yüklemdir. Cümlenin varlığı için çekimli bir eylemin veya ek fiille çekimlenmiş bir ismin olması yeterlidir. Bir cümle bir bina gibi tasarlanır. Aşağıda bir cümleye öğelerin nasıl katıldığını gösteren bir şablon mevcuttur: 1-Gezdirdi. 2-Güzel kadın / gezdirdi. 3-Güzel kadın biricik oğlunu / gezdirdi. 4-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik oğlunu / gezdirdi. 5-Güzel kadın / neşelenmesi için / biricik ......

Nesne (Düz Tümleç)     Yüklemin bildirdiği işten yani öznenin yaptığından etkilenen unsurdur. Nesne, yükleme belirtme (yükleme, bildirme) hâli ekiyle (-ı, -i, -u, ,-ü) veya eksiz olarak bağlanır. Belirtme hâli ekini taşıyan nesnelere belirtili nesne, bu eki taşımayan nesnelere de belirtisiz nesne denir. Örnekler: "Cesaret, insanı zafere; korkaklık, ölüme götürür."  Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım  İspanyolların Kordoba Katedrali dedikleri Kurtuba Camiini gezerken sanki gaipten bir ezan sesi duymuştuk. Babam, doktorun uyarısından sonra sigara içmiyor. https://youtu.be/dpi5wu9AAUI?t=74 BAŞKA BİR KAYNAK: Yardımcı Ögeler : Nesne Nedir : (Düz Tümleç) Öznenin yaptığı eylemden ......

Öznel Yargılar Cümleyi dile getiren insanda oluşan; kavramların veya olayların gerçekliğine değil de, insanların hislerine ve fikirlerine dayalı olan, bu sebeple de herkese göre değişiklik gösterebilen cümlelerdir. Bu anlatım türünde cümleyi dile getiren insan, cümleye bireysel hislerini karıştırır ve yorum yapar. Bu çeşit cümleler, "bana göre, kişisel düşünceme göre veya bence" gibi sözcükleri içerisinde barındırabilir. Doğrudan bu sözcükler olmasa bile cümleyi okuyan kişi cümleden bu kavramları anlayabilir. Örnek: * Sevginin bulunmadığı yerlerde vicdani bir duygunun oluşacağına inanmıyorum. (Bu cümlede bana göre veya ......

      İnsanoğlunun duygu ve düşünce dünyasını şekillendiren, zenginleştiren ve bu dünyayı başkalarına açmasına yarayan en önemli araç dildir. Dilin yapı taşı, ham maddesi ve özü ise kelimelerdir. Kelimeler düşüncenin kabı, kalıbı olurken duygunun da teşekkülünde aynı şekilde yegâne araçtır. Ancak, insanoğlu kelimelerle şekillendirip çeşitlendirdiği duygu ve düşüncelerini muhatabına cümle adı verilen ve her biri yargı birimi olan bir yapı ile yansıtır. Cümle Nedir?         Cümle, meramın karşı tarafa eksiksiz anlatılmasını sağlayan en önemli araçtır. Cümleler belli bir ......

        Cümledeki işi, hareketi, oluşu üzerine alan, yargı bildiren unsurdur. Cümle ögelerindeki en temel unsurdur.. Yüklem, çekimli bir eylem ya da ek eylemle çekimlenmiş bir isim soylu sözcük olabilir. Örnekler: Güzel ülkemin eşsiz güzelliklerini doyasıya seyretmekten büyük keyif alıyorum. Arkadaşım çok eli açık bir kişidir. Yazdıklarımı tekrar tekrar okudu. Gelecek hafta evde değiliz. Seninle bir yağmur başlıyor iplik iplik, Bir güzellik doğuyor yüreğime şiirden. Martılar konuyor omuzlarıma, Gözlerin İstanbul oluyor birden. Eylem Tabanı + Haber Kipi + Kişi Eki = Yüklem Eylem Tabanı + ......

  Cümlede yüklemin gösterdiği işi, oluşu, hareketi yapan veya durumu üzerine alan unsurdur. Özne, cümlede yapan veya olanı karşılar. Yüklemi fiil olan cümlelerde özne, işi yapanı bildirir. Yüklemi isim olan cümlelerde, edilgen fiilli cümlelerde ve yüklemi oluş bildiren fiil cümlelerinde özne, eylemin belirttiği olanı gösterir. Cümlenin ögelerinde özneyi bulmak için yükleme "kim, ve ne" soruları sorulur. Örnek: Otobüsün şoförü yolculara çok kaba davranmıştı. (Kaba davranan kim?) Utancımdan yanaklarım kızarmıştı. (kızaran ne?) Gökvüzü masmaviydi, (masmavi olan şey gökyüzü) Öğretmen, yine bize nasihat ediyor, ......

Dolaylı Tümleç (Yer Tamlayıcısı) Nedir Kısaca Özet Bilgi     Yüklemde bildirilen yargının yerini ve yönünü gösteren unsurdur. Dolaylı tümleç olan unsur yükleme yönelme (-a/-e), bulunma (-da-de/-ta/-te) veya uzaklaşma (-dan,/-den/- tan/-ten) hâli ekleriyle bağlanır. Not: Cümlenin ögelerinde yer tamlayıcısını bulmak için yükleme "kime, kimde, kimden; neye, ney­de, neyden; nereye, nerede nereden" biçiminde dolaylı tümleç soruları sorulur. Örnekler: Dudağında eski günlerden kalan bir şarkıyla dalgın dalgın etrafa bakmıyordu. Artık, insanlar sevgiye inanmıyor. Bu olayı biz de gazetelerden öğrendik. BAŞKA BİR KAYNAK Dolaylı Tümleç -e, -de, -den Kime?              Bunu ......

Zarf Tümleci (Belirteç Tamlayıcısı) Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi    Cümlede işin nasıl, ne şekilde, ne zaman, ne yönde yapıldığını gösteren öğedir. Örnekler: Gülümhan hıçkıra hıçkıra ağlamış ve Boston onu sakinleştirmek için epeyce uğraşmıştı. Kuşlara benzer kelimeler, odana dolarlar bir akşam. Zarf (Belirteç) Tümleci Tamlayıcısı: Yüklemi zaman, durum, miktar, ölçü, yer yön ve soru yönünden gösteren sözcük ya da sözcük öbekleri cümle ögeleri içinde zarf tümleci görevi yapar. Yükleme yöneltilen “Nasıl?” sorusu durum zarfı tümleciyle ilgilidir. Örnek : İnsan düşündüklerini açıkça söyleyebilir. (Nasıl söyleyebilir?) Damlaya damlaya göl ......

Edat Tümleci (İlgeç Tamlayıcısı) Nedir Kısaca Özet Bilgi      Edat öbeklerinin oluşturduğu tümleç biçimidir. Yükleme "kiminle, kime göre, kimin için, ne ile" sorularına cevap veren öge cümlenin ögeleri konusunda edat tümleci olarak adlandırılır. Örnekler: Annesiyle dün senden habersiz alışverişe çıktı. Benim için sakın üzülme bundan sonra. Bana göre sen bir hiçsin. BAŞKA BİR KAYNAK Edat Tümleci : Cümleye amaç – sonuç, özgürlük, benzerlik, eşitlik, birliktelik, araç anlamı katan ya da sözcük öbekleri cümle içinde ilgeç tümleci görevi yapar. Örnek : Gemiler, güneye doğru ......

Bağımsız Tümleçler  (Cümle Dışı Unsurlar) Hakkında Kısaca Özet Bilgi    Cümlenin anlamını dolaylı olarak tamamlayan bağlama edatları, ünlem edatları, hitaplar ve ara sözlerdir. Bu unsurlar esas hareketle, fiillerle (eylemler) doğrudan ilgili değildir. Genellikle cümlenin başında, sonunda veya cümleler arasında yer alırlar. Parantez şeklinde cümlenin içine girdikleri de görülür. Örnekler: Ev Türk istikbalinin evladı! İşte bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen; Türk İstiklal ve Cumhuriyeti'ni kurtarmaktır. Hev Sakarva! Kim demiş suya vurulmaz perçin? “Bu kitaplar, içi bilgi dolu mücevher kutuları, hayatta sahip olunan en değerli ......

Karşılaştırma Cümleleri : Karşılaştırma, birbirleriyle ilişkili iki varlık, iki kavram ya da herhangi iki şeyi, ortak olan ya da olmayan yönleriyle anlatmaktır. Karşılaştırma cümlelerinde; karşılaştırma ilişkisi "gibi, kadar, daha, en..." gibi bağlaçlar, edatlar ve zarflarla kurulur. Örnek: * Haber alma gereksinimini en iyi karşılayan iletişim aracı televizyondur. * Hiçbirimiz onun kadar duyarlı ve hoşgörülü değildik. * Kendi yaşıtı insanlardan daha genç ve daha diri bir görünüşü vardı. ...

Amaç - Sonuç İlişkili Cümleler : Sonuç bildiren bir yargıyla o sonucun hangi amaçla yapıldığını anlatan bir başka yargıdan oluşan cümlelerdir. Bu ilişki "-mek / -mak için, -mek / -mak üzere" ilgeçleri (edatlar) ya da "-e , -a" ekiyle kurulur. Örnek : Kış başlamadan koşu yapabilmek için erkenden kalkıyorum. Arkadaşım bütün maç biletlerini satmak üzere kafelere, lokantalara gitti. Teyzemin rızasını kazanabileyim diye söylediği her şeyi yaptım. Ödenmemiş faturaları ödemek için için bankaya gitmiştik. Amerika'ya İngilizce öğrenmek üzere birkaç aylığına gitmiştim. Çok ......

Neden - Sonuç İlişkili Cümleler : Bir cümlede ifade edilen yargılardan birinin neden, diğerinin sonuç olabilecek biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkan cümleler, neden sonuç anlamı taşır. Bir cümlede neden (sebep) sonuç ilişkisi genellikle "için, ile, den dolayı, den ötürü" ilgeçleriyle kurulabileceği gibi "den / dan" eki ya da kimi bağlaçlar ve sözcüklerle de kurulabilir. Böyle cümlelerde "neden" bildiren kısım başta ya da sonda olabilir. Örnek: * Yoğun kar yağışı yüzünden Ankara - İstanbul seferleri iptal edilmiş. * Elindeki işi bitiremediğinden bir hafta kadar yeni ......

Sitem - Kızgınlık Anlamı Taşıyan Cümleler : Sözü ya da hareketleriyle, birinin, bir kimseyi kırdığını, üzdüğünü veya gücendirdiğini öfkelenmeden dile getiren cümleler sitem cümlesi; sözü söyleyenin bir kişiye kızdığını anlatan cümlelerse kızgınlık anlamlı cümlelerdir. Örnek : * Her hafta sonu toplanıp kıra gidersiniz de beni çağırmazsınız. * İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere de olsa arayıp sorar. * Dediklerimi yapma da göreyim seni! * Sen kim oluyorsun da bana karşı böyle konuşuyorsun! ...

Hayıflanma - Üzülme Anlamı Taşıyan Cümleler : Hayıflanma cümlesi bir olay, durum ve kişi karşısında üzülme ya da yerinme anlamlarını taşır. Örnek : * Kuşlar göç ediyor, ne yazık ki kış geliyor. * O güzelim kız, birkaç yılda çöküp yaşlandı. * Yüreğinin acısını, yılların izini taşıyordu yüzündeki derin çizgiler. * Zavallı adam, çocuklarını yetiştirebilmek için ne acılar çekti. ...

Soru Cümlesi : Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak, bir şeyin nedenini öğrenmek, durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek... gibi amaçlarla kurulan cümlelere cümlede anlam konusu bağlamında soru cümlesi denir. Örnek : * Kardeşin eve geldi mi? * Daha çok hangi kitapları okuyorsunuz? * Olanları sana kim anlattı? * Buraya nasıl geldin? Soru öğeleri kullanılarak soru cümleleri kurulabildiği gibi, bu yolla cümleye değişik anlam özellikleri de katılabilir. Bu açıdan soru cümleleri ikiye ayrılır : Gerçek Soru Cümlesi : Yanıt gerektiren, soruyu soranın yanıt beklediği soru cümleleridir. Gerçek ......

Olasılık - Olabilirlilik Cümleleri : Gerçekleşme konusunda bir kesinlik olmaksızın herhangi bir durum veya olayın ortaya gerçekleşmesinin beklenilmesidir. Olasılık cümleleri kesinlik anlamı taşımaz. Bu tür cümlelere ihtimal cümlesi de denir. Olasılık Cümlelerine Örnekler * Yarın işe biraz geç gelebilirim. * Şimdi bizim oralara da bahar gelmiştir. * Sınav zamanı yaklaştı, herhalde düzenli bir çalışma yapıyordur. * Durumu çok iyi, bu çocuğa küçük bir yardımda bulunur sanıyorum. ...

Üslup ile ilgili Cümleler Bir sanatçı veya o santçının yapıtının dil ve anlatım niteliklerine üslup adı verilir. Üslup konusunun iki boyutu bulunur. Bir tanesi santçının tekniği, kurgusuyla; diğeri dil ve anlatım nitelikleriyle alakalıdır. Herhangi bir metne yönelttiğimiz "Nasıl anlatılmış?" sorusuna dil ve anlatımla ilgili bir yanıt alırız ve aldığımız bu yanıt, yazarın üslubunu ortaya koyar. Ve bu cümleye "üslup cümlesi" adı verilir. Üslup Cümleleri ile ilgili Örnekler * Son eserinde Halk edebiyatı tarzıyla yazdığı kısa kısa şiirler bulunuyordu. * Şair edebi sanatlara çok fazla ......