Maviciler Akımı
“Attila İlhan, Ferit Edgü, Ahmet Oktay, Yılmaz Gruda” gibi şairler de Maviciler adında bir grup oluşturarak 1940’larda gelişen yeni şiir anlayışına uygun eserler vermişlerdir. Öyleyse şimdi de Maviciler üzerinde duralım.
Maviciler Akımı (Mavi Akımı) Temsilcileri Kimlerdir Kodlaması
Attila İlhan‘ın 1952-1956 yıllarında çıkardığı “Mavi” dergisinin etrafında toplanan “Yılmaz Gruda, Ferit Edgü, Ahmet Oktay, Özdemir Nutku, Demirtaş Ceyhun, Demir Özlü, Tahsin Yücel, Orhan Duru gibi sanatçıların oluşturduğu guruptur.
Bu sanatçılardan “Atilla İlhan, Ferit Edgü, Ahmet Oktay ve Yılmaz Gruda” şairlikleriyle öne çıkmış; diğerleri ise daha çok olaya bağlı türlerde kalem oynatmıştır.
Bu sanatçılar, Garip Akımı‘na (İkinci Yeniciler) ve Orhan Veli Kanık‘a karşı çıkmış, şairane bir sanat anlayışının temsilcisi olmuşlardır. Nazım Hikmet’ten etkilenmişlerdir. Yer yer 1940 sonrası toplumcu gerçekçi tarzda eser veren şairlerle paralellikleri vardır. Ancak toplumsal gerçekçilerden farklı olarak Türk şiir geleneğini asla reddetmemiş, şiirin ideolojik düşüncelerin aracı hâline getirilmesine sıcak bakmamışlardır. Şiiri bir sanat olarak görmüşlerdir.
Attila İlhan, Mavi dergisinde “Sosyal Realizmin Münasebetleri yahut Başlangıç” adlı yazısında Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet’i “bomstiller” diye nitelemiştir. Türk şiirinin “Batılı ve Türk olabilen bir esthetique (estetik) bir bileşime varabilme sorunu” içinde olduğunu ancak önce Garipçiler sonra İkinci Yeni hareketinin şiirimizi “yozlaşmaya” götürdüğünü söylemiştir. Aynı derginin yazarlarından Ahmet Oktay, “Orhan Veli’nin Yeri” adlı yazısında “Orhan Veli eksik bir öncü ve eksik bir şairdi” hükmüyle, Garip akımının “sığlığını” anlatmıştır.
Mavi dergisindeki bu yazılardan hareketle, söz konusu sanatçıların oluşturduğu grup ve savundukları düşünceler bir yeni akım sayılmak istenmişse de bu görüş pek rağbet bulmamıştır. Bu sanatçılar Birinci Yeni hareketine karşı çıktıkları için bir bakıma İkinci Yeni’nin öncüleri olarak değerlendirilmişlerse de Attila İlhan, buna da karşı çıkmış ve İkinci Yeni’yi “yozlukla” itham etmiştir. Daha sonra Mavi dergisi Özdemir Nutku’nun yönetimine geçti ve o, Attila İlhan’ın savunduğu toplumsal gerçekçiliğin (sosyal realizm) sözcüsü oldu. Mavi dergisi, Nisan 1956’da çıkan 36. sayıdan sonra (son mavi) kapatıldı.
Mavicilerin Genel Özellikleri Nelerdir
Mavi dergisi etrafında toplanmış adlarını bu dergiden almışlardır.
Garip akımına ve Orhan Veli’ye karşı çıkmışlardır.
Şiirin basit olamayacağını zengin benzetmeli, içli, derin olması gerektiğini savunmuşlardır.
Şairane ve söz sanatlarıyla bezenmiş bir söyleyişi benimsemişlerdir.
Şiirde imajı savunmuşlardır.
Divan şiirinin biçim özelliklerinden ve imgelerinden yararlanmışlardır.
Nazım Hikmet’ten etkilenmiş, toplumsal gerçekçilere yaklaşmışlardır.
Ancak, geleneği reddetmemiş; şiiri ideolojinin aracı hâline getirmemişlerdir.
Bireyin duygusal dünyasını yansıtmışlardır.
Şiire yeni bir ses düzeni, taşkın, coşkulu bir anlatım ve kendine özgü duyarlılık getirmişlerdir.
Şiirin bütünüyle açık olamayacağını, anlam kapalılığının şiiri düz yazıdan ayıran önemli bir faktör olduğunu savunmuşlardır.
Maviciler Akımı Şiir Örneği
BEN SANA MECBURUM
ben sana mecburum bilemezsin
adını mıh gibi aklımda tutuyorum
büyüdükçe büyüyor gözlerin
ben sana mecburum bilemezsin
içimi seninle ısıtıyorum
(Attila İlhan)
Bu şiirde özgün biçim dikkati çekmektedir. Büyük ve küçük harf kurallarına uyulmamıştır. Şair “aşk” temasını şairane bir söyleyişle ele almıştır. Sanatlı ve imgesel bir anlatımı benimsemiştir. Şiirde coşkun bir söyleyiş sezilmektedir. Bütün bunlar Garip hareketinin reddettiği ancak Mavicilerin savunduğu ilkelerdir. Öyleyse bu şiiri Mavicilerin genel özelliklerini yansıtan bir metin olarak değerlendirmek mümkündür.