SAİT FAİK HİKÂYE ARMAĞANI Sait Faik Hikâye Armağanı, yarım asrı ardında bıraktı. Bu ödülün doğuşu, Sait Faik’in, Darüşşafaka Lisesi’nde katıldığı bir edebiyat matinesinden etkilenerek tüm mal varlığının Darüşşafaka Cemiyeti’ne bırakılmasını istemesine kadar uzanıyor. Öykücülüğümüzün simgesi Sait Faik’in adını taşıyan ödül, yazarın 1954’te ölümünün ardından, annesi Makbule Abasıyanık tarafından başlatılmış, 1964’ten başlayarak Makbule Hanım’ın vasiyetine uyularak […]...
Şâir ve yazar. İstanbul’da doğdu. Albay Emin Bey’ln oğludur. Mercan İdâdîsi’ni (1909) ve Hukuk Mektebi’nl bitirdi. Memurluk, gazetecilik, öğretmenlik yaptı. 1946’da Zonguldak, 1965’de İstanbul milletvekili oldu. Milliyet, Ulus, Zafer ve Son Havadis gazetelerinde fıkra yazarlığı yaptı. İstanbul’da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı’na gömüldü. Önceleri aruz ölçüsü ile yazıyordu. Millî Edebiyat hareketine katılınca hece vezni ve konuşulan Türkçe […]...
Tam kafiye için iki harf veya bir uzun ünlü, ölçüt olarak alınır. Ölçüt listesinin de problemleri vardır. Mesela Divan Edebiyatı‘ndaki bir buçuk hecenin, Yeni Türk Edebiyatı’nda tam kafiye olup olmadığı bilinmemektedir. Bu konuda çeşitli fikirler üretebiliriz ama bunlar keyfîlikten öte gitmez. Şiirlerde dizelerin sonlarındaki bir ünlü, bir ünsüzün benzerliğine dayalı uyak çeşitlerine tam uyak adı […]...
Yarım kafiye, tek bir harfin benzemesiyle yapılan kafiyeleniştir. Divan Edebiyatı’nda “sadece revi ile yapılan kafiyeye, sade veya basit kafiye denir”. Yarım kafiyeye, Halk Edebiyatı örneklerinde sık rastlarız. Şiirlerde dizelerin sonlarındaki tek ünsüzün benzerlik göstermesine yarım uyak adı verilir. Huri kızlar sürmelemiş gözünü İlin aşiretin çeksin nazmı Kaldır perçemini görem yüzünü . – Bu parçada, son […]...
Cümle Tamamlama : Kimi zaman bir yargı bütünlüğünden bir sözcük yada sözcük öbeği (kelime grubu) çıkarılmış olabilir. Yargının anlamsal ve anlatımsal bütünlüğü göz önünde bulundurularak bu eksik tamamlanır. Tamamlanacak ve tamamlayacak cümleler ya da sözler arasında; * Anlamsal ilişki doğru kurulmalıdır. * Zaman ve kişi yönünden uyum olmalıdır. * Cümleleri anlamca bağlamak için uygun bağlaçlar […]...
Karşılaştırma Cümleleri : Karşılaştırma, birbirleriyle ilişkili iki varlık, iki kavram ya da herhangi iki şeyi, ortak olan ya da olmayan yönleriyle anlatmaktır. Karşılaştırma cümlelerinde; karşılaştırma ilişkisi “gibi, kadar, daha, en…” gibi bağlaçlar, edatlar ve zarflarla kurulur. Örnek: * Haber alma gereksinimini en iyi karşılayan iletişim aracı televizyondur. * Hiçbirimiz onun kadar duyarlı ve hoşgörülü değildik. […]...
Şart (Koşul) Sonuç İlişkili Cümleler : Bir durumun, yargının oluşmasını, gerçekleşmesini, bir diğer yargı ile, anlatılan koşulun olmasına bağlayan cümlelerdir. Bu ilişki genellikle “-se / -sa” dilek koşul kip ekiyle, “ise” ek-fiiller ya da bağlaçlarla sağlanır. Örnek : * Annem sana baktıkça gençlik yıllarını anımsadığını söylüyor. * Sinemaya gideceksin; ancak önce ödevlerini bitir. * İstediğin […]...
Amaç – Sonuç İlişkili Cümleler : Sonuç bildiren bir yargıyla o sonucun hangi amaçla yapıldığını anlatan bir başka yargıdan oluşan cümlelerdir. Bu ilişki “-mek / -mak için, -mek / -mak üzere” ilgeçleri (edatlar) ya da “-e , -a” ekiyle kurulur. Örnek : Kış başlamadan koşu yapabilmek için erkenden kalkıyorum. Arkadaşım bütün maç biletlerini satmak üzere […]...
Neden – Sonuç İlişkili Cümleler : Bir cümlede ifade edilen yargılardan birinin neden, diğerinin sonuç olabilecek biçimde kullanılmasıyla ortaya çıkan cümleler, neden sonuç anlamı taşır. Bir cümlede neden (sebep) sonuç ilişkisi genellikle “için, ile, den dolayı, den ötürü” ilgeçleriyle kurulabileceği gibi “den / dan” eki ya da kimi bağlaçlar ve sözcüklerle de kurulabilir. Böyle cümlelerde […]...
Sitem – Kızgınlık Anlamı Taşıyan Cümleler : Sözü ya da hareketleriyle, birinin, bir kimseyi kırdığını, üzdüğünü veya gücendirdiğini öfkelenmeden dile getiren cümleler sitem cümlesi; sözü söyleyenin bir kişiye kızdığını anlatan cümlelerse kızgınlık anlamlı cümlelerdir. Örnek : * Her hafta sonu toplanıp kıra gidersiniz de beni çağırmazsınız. * İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere […]...
Hayıflanma – Üzülme Anlamı Taşıyan Cümleler : Hayıflanma cümlesi bir olay, durum ve kişi karşısında üzülme ya da yerinme anlamlarını taşır. Örnek : * Kuşlar göç ediyor, ne yazık ki kış geliyor. * O güzelim kız, birkaç yılda çöküp yaşlandı. * Yüreğinin acısını, yılların izini taşıyordu yüzündeki derin çizgiler. * Zavallı adam, çocuklarını yetiştirebilmek için […]...
Soru Cümlesi : Bir işin yapılıp yapılmadığını sormak, bir şeyin nedenini öğrenmek, durumla ilgili bilgi edinmek ya da kuşkuyu gidermek… gibi amaçlarla kurulan cümlelere cümlede anlam konusu bağlamında soru cümlesi denir. Örnek : * Kardeşin eve geldi mi? * Daha çok hangi kitapları okuyorsunuz? * Olanları sana kim anlattı? * Buraya nasıl geldin? Soru öğeleri […]...
Olasılık – Olabilirlilik Cümleleri : Gerçekleşme konusunda bir kesinlik olmaksızın herhangi bir durum veya olayın ortaya gerçekleşmesinin beklenilmesidir. Olasılık cümleleri kesinlik anlamı taşımaz. Bu tür cümlelere ihtimal cümlesi de denir. Olasılık Cümlelerine Örnekler * Yarın işe biraz geç gelebilirim. * Şimdi bizim oralara da bahar gelmiştir. * Sınav zamanı yaklaştı, herhalde düzenli bir çalışma yapıyordur. […]...
Üslup ile ilgili Cümleler Bir sanatçı veya o santçının yapıtının dil ve anlatım niteliklerine üslup adı verilir. Üslup konusunun iki boyutu bulunur. Bir tanesi santçının tekniği, kurgusuyla; diğeri dil ve anlatım nitelikleriyle alakalıdır. Herhangi bir metne yönelttiğimiz “Nasıl anlatılmış?” sorusuna dil ve anlatımla ilgili bir yanıt alırız ve aldığımız bu yanıt, yazarın üslubunu ortaya koyar. […]...
Önyargı Bildiren Cümleler : Bir eylem henüz sonuçlanmadan, o eylemin nasıl sonuçlanacağı konusunda fikir yürüten cümlelerdir. Önyargı Cümlelerine Örnekler Bizi görür görmez yine bağırıp çağıracak. Ben zaten onun suçlu olduğunu baştan biliyordum. Göreceksiniz, son şiirlerinde de ayrılık ve ölüm üzerine konuşup bizleri hayal kırıklığına uğratacak. Bu çocuğun bir baltaya sap olamayacağı baştan belliydi....
Anlatımlarına Göre Cümleler : Yorumlama Bildiren Cümleler Yorumlama, görülüp duyulanlardan anlatıcının kendince bir anlam çıkarması, açıklama yapmasıdır. Yorumlama, bu özelliğiyle kişisel, öznel bir değerlendirmedir. Örnek : ü Edip Cansever’in şiirleri sürekli bir açılım ve gelişim içinde görülüyor. ü Eğitim bir okul sorunu değildir, o insanın kendisinde taşıdığı bir eylemdir. ü Ne zaman yüzüne baksam gözlerini […]...
Değerlendirme Cümlesi Eleştirme niteliği taşıyan tümcelerde kişi; bir eser, bir sanatçı veya bir durumla ilgili olumlu veya olumsuz anlatımlatın bulunduğu cümlelere değerlendirme cümlesi adı verilir. Başka bir deyişle; Herhangi bir sanatçı, yazar, şair veya yapıt ile ilgili olumlu veya olumsuz gördüğü taraflarının ele alındığı cümlelerdir. Değerlendirme cümleleri bir bakıma eleştiri cümlesidir de diyebiliriz. Değerlendirme Cümlelerine […]...
Tanım Cümleleri : Tanımlama; bir kavramı, bir durumu nitelik ve özellikleriyle belirleme, işlevini gösterme ya da onu benzerlerinden ayıran ayırıcı yönlerini göstermeye denir. Bu amaçla kurulan cümlelere de tanım cümlesi denir. Bir kavramın, bir varlığın anlatıldığı cümleye “Bu nedir?”, “Bu şey nedir?” sorusunu yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir. Tanım Cümlesi Örnekleri * […]...
Doğrudan Anlatım ve Dolaylı Anlatımlı Yargılar Doğrudan Anlatım Nedir? Bir başkasının söylediği bir cümleyi şekilsel olarak herhangi bir değişiklik yapmadan, kişinin dile getirdiği veya sözün söylendiği şekilde, bire bir olduğu gibi (doğrudan, direkt) aktaran cümlelere “doğrudan anlatımlı cümleler” adı verilir. Bu tür cümlelerin paragraflar anlatım biçimleri içerisinde kullanılmasıyla düşünceyi geliştirme yollarından “alıntılama” veya “tanık gösterme” […]...
Genel ve Özel Anlamlı Cümleler : Aralarındaki ortak özelliklere göre, daha çok varlığı kapsayan, aynı kavramları topluca düşündüren sözcüklere genel; anlamları sınırlı olan, kavramları teke tek düşündüren sözcüklere özel anlamlı sözcükler denir. Buradan hareketle genel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler, genel, özel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler ise özel anlamlı yargı içerir. Örnek : * Geri kalmış […]...