Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması (Söz Dizimi Yanlışlığı)
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması ile İlgili Anlatım Bozuklukları
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı Söz Dizimi Yanlışlığı Nedir
Bir kelimenin cümlede kullanılması gereken yerde kullanamamasından kaynaklanan anlatım bozukluklarıdır. Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımına söz dizimi yanlışlığı da denir. Yanlış yerde kullanılan sözcük anlam karışıklığına yani belirsizliğine yol açabilir. Yanlış yerde sözcük kullanımı çoğunlukla “sıfat” ve “zarf” gibi sözcük türleriyle ilgilidir.
Sözcükler anlam inceliğine uygun kullanılsalar da bazen cümlede yanlış yerde bulunabilir, örneğin “Çamaşırlar çok güneşte kaldığından sararmış.” cümlesinde “ çok ” sözcüğünün güneş sözcüğünün önünde olması anlatım bozukluğudur. Sözcük, kaldığından fiilimsisinin önünde olmalıdır.
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı Örnek Cümleler
Aşağıdaki cümlelerde, yanlış yerde kullanılan sözcükler belirtilmiştir.
Cesetler, çok denizde kaldığı için şişmişti. (Cesetler, denizde çok kaldığı için şişmişti.)
Hepimiz, izinsiz binaya giren adama tedirginlikle bakıyorduk. (Hepimiz, binaya izinsiz giren adama tedirginlikle bakıyorduk.)
Oyun hakkında kısaca bildiklerimi sana anlatacağım. (Oyun hakkında bildiklerimi sana kısaca anlatacağım.)
Bu tür olaylarda ilk akla gelen ambulansı aramaktır. (Bu tür olaylarda akla ilk gelen ambulansı aramaktır.)
Caddeye kısa giden tüm yolları gösterdik. (Caddeye giden tüm kısa yolları gösterdik.)
Uykusuz araba kullanan sürücüler kazaya yol açmaktadır. (Arabayı uykusuz kullanan sürücüler kazaya yol açmaktadır.)
Biraz sonra sanatçıyla canlı olarak yaptığımız röportajı ekrana getireceğiz. (Biraz sonra sanatçıyla yaptığımız röportajı canlı olarak yayınlayacağız.)
Bazı oyuncuların fazla topla oynaması eleştiri konusu olmaktadır.
Her babasıyla dışarı çıktığında yemek yer.
Bu uygulama kuşların daha çok ölmesine yol açtığı için kaldırıldı.
Zaman bulduğunda hasta olan annesini ziyaret edip hayır duasını alırdı.
Yeni dükkânı açmıştım ki bir arkadaşım aradı.
Delikanlı dara düşünce zengin olan babasını arardı.
Kanun teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 250’ye karşı 175 oyla aldığı kararla reddedildi.
Yeni eve girdim ki sen aradın. (Eve yeni girdim…)
İzinsiz binaya girmeyiniz. (Binaya izinsiz…)
Bu çocuk seneye yüksek inşaat mühendisi olacak. (…inşaat yüksek mühendisi…)
Bu yemek fazla dışarıda kaldığı için bozulmuş. (…dışarıda fazla….)
Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı Online Testleri Soruları Çöz
1. Seni eski püskü elbisenle yavaş yavaş oturduğumuz yere gelirken görmüştüm.
Bu cümledeki anlatım bozukluğu hangi sözcüğün yeri değiştirilerek giderilebilir?
A) eski püskü B) elbisenle C) yavaş yavaş D) oturduğumuz E) gelirken
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir sözcüğün yanlış yerde kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır?
A) Sen de her insanın olduğu yerde bana kızıyorsun.
B) Kuş sesleri tem m uz gecelerinin ninnisidir bizim köyde.
C) Bu saatte herkes bahçesindeki ağacın gölgesinde çayını yudumluyor.
D) Bütün ovayı akşam a doğru bir sessizlik kaplar.
E) Evde defalarca konuşmamıza rağmen hep aynı.
3. Henüz Adana’ya sağ salim geldiğini sana söyleyecek zaman olmamıştı.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hal eklerinden birinin fazlalığı
B) İyelik eklerine gereksiz yer verilmesinden
C) Zarf tümleci eksikliği
D) Yanlış anlamda sözcük kullanımı
E) Yanlış yerde sözcük kullanımı
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Kimi anayasanın maddelerinin değiştirilmesi bir mecburiyet durumuna gelmiştir.
B) Gece kopan fırtınada birkaç evin çatısı uçmuş, ağaçların dalları kırılmıştı.
C) 16 Aralık 1983 tarihinde çok severek görev yap tığı okulundan ayrıldı.
D) Sanatçıları ilk eseriyle değerlendirmek insanı yanılgıya düşürebilir.
E) Güverteden baktığımda şehir, bir sis perdesinin ardından bana gülümsüyordu.
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözcüğün yanlış yerde kullanımı anlatım bozukluğuna neden olmuştur?
A) Erzurum’un soğuk kış akşamlarında ısınmak hayli güç.
B) Telefona gelen yeni güncelleme oldukça güzeldi.
C) Sizlerin de bu konuda aynı görüşte olması sevindirici bir durum.
D) Futbolcu fazla topla oynayınca hakemin düdüğü gecikmedi.
E) Öğrencilerin bazı derslerde başarısız olmaları kabul edilemez.
6. Eğer vaktin varsa, kısaca okuduklarımı anlatayım sana.
Bu cümledeki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?
A) “sana” sözcüğü cümlenin başına getirilerek
B) “okuduklarımı” sözcüğü “bildiklerimi” yapılarak
C) “varsa” sözcüğü cümleden çıkarılarak
D) “kısaca” sözcüğü “okuduklarımı” sözcüğünden sonra getirilerek
E) “anlatayım ” yerine “okuyayım ” sözcüğü getirilerek
7. Sözcüklerin cümle içinde yanlış yerde kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde böyle bir kullanım söz konusudur?
A) Umutlarımızı yitirdiğimiz zaman tutunacak neyimiz kalır.
B) Kanı çekiliyor evlerin yine, eriyip dökülüyor damlar.
C) İki aydır edebiyatı seven gençlerin çıkardığı dergiye şiirlerimi yolluyorum .
D) Güzel günler adına yürütülen kavgaya Cemil Meriç de kalemiyle katılıyor.
E) Sevgiden yana olmayan ahlak, aydınlık isteyen lerin baş düşmanıdır.
8. Dershane her haftanın günü soru çözüyoruz.
Yukarıdaki anlatım bozukluğunun sebebi, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dolaylı tümleç eksikliği
B) Anlamca çelişen sözcük kullanımı
C) Özne – yüklem uyumsuzluğu
D) İyelik ekinin yanlış kullanımı
E) Söz dizimi yanlışlığı
9. Dükkanımızdan aldığınız mobilyalar, aynı günde ücretsiz evinize gönderilir.
Aşağıdakilerin hangisinde, aynı türden bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Hava çok sıcak, mutlaka sizler de bunalmış olmalısınız.
B) Kızlarının okuması için elinden geleni ardına koymazdı.
C) Misafirler, hazırlıksız yağmura yakalanınca sırılsıklam olmuş.
D) Ben, evlatlarına onun kadar bağımlı bir anne görmedim.
E) Kardeşler arasında, bu tür görüş ayrıcalıklarının olması beni şaşırttı.
10. Aşağıdakilerin hangisinde söz dizimi yanlışlığı anlatım bozukluğuna neden olmuştur?
A) Yazar; dil kullanımındaki ustalığa ve sanatçının hayat felsefesine önem verir.
B) Ona göre sanatçı kendi düşüncelerini eserlerinde dile getiren bir aydındır.
C) Eleştirmen, kitaplarda sevdiği parçaları başkalarına da gösterip sevdirmeye çalışır.
D) Ataç’a göre, eleştirmenin şairi kutlamak, alkışlamak gibi bir sorumluluğu yoktur.
E) Berna Moran, eleştirilerini daha çok ele aldığı kitaba göre biçimlendirir.
11.Dayım, Sakarya Savaşı’nda ülkesi uğruna düşmana korkusuzca saldıran ve ilk hayatını yitiren askerlerden biriymiş.
Yukarıdaki anlatım bozukluğunu gidermek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır?
A) “uğruna” yerine “için” getirilmeli
B) “korkusuzca” yerine “hiç korkmadan” sözü getiril- meli
C) “yitiren” yerine “kaybeden” sözcüğü getirilmeli
D) “ilk” sözcüğü “askerlerden” önce getirilmeli
E) “biriymiş” sözcüğü “biridir” yapılmalı
12.
I. Bu günlerde niyeyse çok başım ağrıyor.
II. Ne zaman kar görsem ilk aklıma sen geliyorsun.
III. O kadar yoruldum ki uykusuz yola çıkmak istemiyorum.
IV. Sizler en doğal vatandaşın hakkını bile koruyamadınız.
V. Kısmen de olsa bana karşı tamamen haksız durumdasınız.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı türde bir anlatım bozukluğu vardır?
A) I B)II C)III D)IV E)V
Cevap Anahtarı:
1-C 2-A 3-E 4-A 5-D 6-D 7-C 8-E 9-C 10-E 11-D 12-E
ÖSYM’nin sorduğu soru cümlesi
Alınan bu karar, savaşta daha çok askerin ölmesine yol açtı.