Ünsüz Düşmesi

Ünsüz Düşmesi Nedir?

Çoğunlukla bir kelime ek aldığında, kelimenin sonunda bulunan ünsüz düşmektedir. Bu ses olayı, ünsüzler arasındaki zayıf ve güçlü olan ünsüzlerin, tutunabilme güçlerine göre değişiklik göstermektedir. Ancak çoğunlukla kelime kökünde veya gövdesinde bulunan güçsüz olan sessiz harfler düşmeye meyillidirler. Ses olaylarından en sık karşımıza çıkan bu olaya “ünsüz düşmesi” denilmektedir. Bir sözcük türetilirken ya da çekim eklerinden birini alırken kimi seslerin düşmesi olayına ünsüz düşmesi denir.
Örnekler:
büyük-cek > büyücek, el{ig > elli, gel-tir > getir, kalk-dır > kaldır
Bazı isimlerden “-I” ekiyle fiil türetilirken kelime sonundaki “k” sesi düşer.
Örnekler:
alçak-l- > alçal- küçük-l- > küçül- ufak-l- > ufal-
Bazı Türkçe birleşik kelimelerde de kelime ortasında ünsüz düşmesi görülür.
Örnekler:
taş-garu > dışarı üst-teğmen > üsteğmen

Ünsüz Düşmesine Örnekler

Ad –daş → adaşlarımdan
Yüksek –l → yükseldi
Alçak –l → alçalmak
 Ast –teğmen → asteğmen
 Büyük –cek → büyücekti
 Çabuk –cak → çabucak
 Gülüş –cük → gülücük
Kalk –dır → kaldırıp
 Küçük –l → küçülmedin
 Küçük –mse → küçümsememelisin
 Minik –cik → minicik
 Seyrek –l → seyreltmedi
 Öpüş –cük → öpücük
 Sıcak –cık → sıcacıktır
 Ufak –cık → ufacıktı
 Ufak –l → ufal(mak)
 Ast –teğmen → asteğmen
 Üst –teğmen → üsteğmendi
 Yumuşak –cık → yumuşacıktı

Ünsüz düşmesinin olduğu durumlar:

“k” ünsüzü ile biten sözcüklerde “-cık, -cık” eki geldiğinde sözcüğün sonundaki “k” seslerinin düştüğünü görürüz:
Örnekler: alçak>alçacık, ufak>ufacık, küçük>küçücük, minik>minicik, büyük>büyücek…
Not: “cık” eğer sözcüğün üzerine gelip somut adlar türetirse sözcük sonundaki k sesinde bir düşme olmadığını görürüz.
Örnekler: kulakçık, kapakçık…
-Farsça “hane” sözcüğü ile oluşturulan birleşik sözcüklerde “ha” hecesi düşmemektedir. Ancak TDK’ye göre ünlü ile biten bazı sözcüklerde “h” sesi düşmektedir. (Hastane, pastane, postane, eczane)
Örnekler: dökümhane, yatakhane, yemekhane, muayenehane, yazıhane, sarphane,  dershane…

Genel
Yandex.Metrica