Nutuk
Ülkemizin bölündüğü ve yabancı güçler tarafından işgal edildiği karanlık günlerden başlayarak, Türk tarihinde dönüm noktası olan İstiklal Savaşı’nın destansı hikayesini anlatan bir eser olan Nutuk, Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşunu ve inkılaplarının gerçekleştirilişini ayrıntılı bir şekilde aktaran önemli bir kaynak kitaptır. Nutuk, siyasi ve milli tarihimizin birinci elden tanığı olan ve Atatürk’ün kendi söylevleriyle şekillenen bir başyapıttır.
İstiklal Savaşı, Türk milletinin vatanseverlik ve cesaret örneği göstererek, bağımsızlık ve özgürlüğü elde etmek için verdiği mücadelenin adıdır. Nutuk, bu savaşın başlangıcından itibaren yaşanan zorlukları, mücadeleleri ve zaferleri derinlemesine inceler. Türkiye’nin işgal altındaki topraklarına karşı gösterilen kahramanlık ve dayanışma ruhu, Nutuk’ta anlatılan birçok olayla canlanır.
Nutuk aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecini de anlatır. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen inkılaplar ve devrimler, ülkenin çağdaş bir ulus devleti olarak yeniden yapılandırılmasında temel adımları oluşturur. Cumhuriyetin ilanı, demokratik ve laik bir yönetim anlayışının benimsenmesi, eğitim, hukuk, ekonomi ve sosyal hayata dair yapılan köklü reformlar, Nutuk’ta detaylı bir şekilde ele alınır.
Nutuk, siyasi ve milli tarihimizin zengin bir kaynağıdır. Bu eser, Atatürk’ün kendi ağzından verdiği önemli mesajları ve vizyonunu yansıtır. Türkiye’nin bağımsızlık ve modernleşme sürecindeki dönüm noktalarını belirlemek ve anlamak için Nutuk, vazgeçilmez bir kaynaktır. Nutuk’un değeri, hem tarihi belgeleri içermesi hem de Türk ulusunun birlik ve beraberlik ruhunu besleyen önemli bir anıt olmasıdır.
Yazılması ve Basımı
Nutuk, ilk kez 1927 senesinde Arap harfleriyle yazılan iki ciltlik bir eser olarak okuyucularla buluşmuştur. Bu ilk yayınla birlikte, aynı yıl içerisinde lüks bir baskı olarak tek cilt halinde de okuyuculara sunulmuştur. Ancak, yazı inkılabının ardından, ilk metnin okunması zorlaşmış ve bu sebeple 1934 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından üç cilt olarak tekrar basılmıştır. Nutuk, daha sonra Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi tarafından tekrar basılmış ve yayımlanmıştır, böylelikle bu önemli eser daha geniş kitlelere ulaşabilmiştir.
Atatürkün Geometri Kitabı
Atatürk, Türk Dil Kurultayı’nın hemen ardından, ölümünden kısa bir süre önce, 1936-1937 kış aylarında Dolmabahçe Sarayı’nda kendi eliyle bir geometri kitabı yazmıştır. Bu önemli eseri Atatürk, öğrencilerin Arapça ve Farsça terimlerle dolu ders kitaplarının öğrenimlerini geciktirebileceği düşüncesiyle kaleme almıştır.
Atatürk, geometri alanında yapılan çalışmaların öğrencilerin matematik yeteneklerini geliştirmesinde büyük önem taşıdığının farkındaydı. Ancak, yabancı kökenli terimlerle dolu ders kitaplarının öğrencilerin anlama sürecini zorlaştıracağını ve öğrenimlerini geciktirebileceğini düşündü. Bu sebeple, kendi geometri kitabında, Türkçe terimleri kullanarak öğrencilere daha kolay bir öğrenim deneyimi sunmayı hedefledi.
Dolmabahçe Sarayı’nda kaleme alınan geometri kitabı, Atatürk’ün eğitim alanındaki öncü ve yenilikçi yaklaşımını yansıtır. Atatürk, öğrencilerin matematik ve geometriye olan ilgisini artırmak, öğrenme sürecini daha keyifli hale getirmek ve Türkçe dilini günlük yaşamın her alanında kullanılabilir kılmak amacıyla bu eseri yazmıştır.
Atatürk’ün geometri kitabı, matematik eğitiminin temel taşlarından biri olarak kabul edilir. Kitap, geometri alanındaki temel kavramları anlaşılır bir şekilde açıklar ve öğrencilere pratik uygulamalar sunar. Atatürk’ün özgün yaklaşımı, öğrencilerin matematiksel düşünme becerilerini geliştirirken aynı zamanda Türkçe dilinin gücünü vurgular.
Bu eser, Atatürk’ün bilim ve eğitime verdiği önemi gösteren bir örnek olarak değerlendirilir. Atatürk, öğrencilerin bilimsel düşünme becerilerini güçlendirmek ve milli bir kimlik oluşturmak için Türkçe dilinin kullanımını teşvik etmiştir. Geometri kitabı, Atatürk’ün Türk gençliğine olan inancını ve onlara sağladığı fırsatları ortaya koyan bir belgedir.
Atatürk, geometri dersi sırasında Türkçe terimlerin kullanımının önemini vurgularken, öğrencilere “koşut” kelimesinin yerine kullandığı “paralel” teriminin kökenini açıkladı. Orta Asya’daki Türklerin, iki tekerlekli bir kağnının bir dingile bağlı olarak duruş biçimine “para” adını verdiklerini belirtti. Atatürk, bu anekdotla Türkçe terimlerin kökenlerini ve yerliliklerini vurgulayarak, dilimizin gücünü ve zenginliğini ortaya koydu.
Atatürk, bu derste sadece terimlerin değiştirilmesiyle ilgilenmedi. Aynı zamanda, ders kitaplarının Türkçe terimlerle yeniden yazılmasını ve kısa bir süre içinde tüm okullara dağıtılmasını emretti. Bu talimat, milli dilin eğitimde ve öğretimde etkin bir şekilde kullanılması ve genç nesillerin Türkçe’yi daha iyi anlamaları ve kullanmaları için atılan önemli bir adımdır.
Atatürk’ün bu kararı, dilimizin milli kimliğini ve öğrencilerin anlama yeteneklerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Türkçe terimlerin kullanılması, öğrencilerin matematik ve geometri kavramlarını daha kolay öğrenmelerini sağlar ve derslerdeki anlaşılabilirlik düzeyini artırır. Aynı zamanda, milli dilin öğrenim sürecine entegre edilmesi, Türkçenin gelişimine ve yaygınlaşmasına da katkıda bulunur.
Atatürk’ün geometri dersinde verdiği emir, Türk eğitim sisteminde büyük bir değişimin başlangıcı oldu. Türkçe terimlerin hızla benimsenmesiyle birlikte, öğrencilerin matematik ve geometri konularında daha fazla öz güven kazandığı ve daha iyi bir öğrenme deneyimi yaşadığı gözlendi. Atatürk’ün bu kararı, dilimizin gücünü ve zenginliğini vurgulayan bir adım olarak tarihe geçti ve Türk eğitiminde milli bir dönüşümün başlangıcını simgeliyor.
Vatandaş için Medeni Bilgiler
1929 yılında “Türk Çocuklarına Yurt Bilgisi Notları” adıyla basılan kitap, 1930’da ayrı kitapçıklar şeklinde Seçim, Vergi, Askerlik, Şirketler ve Bankalar konularını içeren bir şekilde yayımlandı. Ardından aynı yıl “Vatandaş İçin Medeni Bilgiler” adıyla Milliyet Matbaası tarafından basıldı. Kitap 141 sayfa uzunluğunda olup, satış gelirleri Himaye-i Etfal Cemiyetine bağışlandı. Kitap, “Millet, Devlet, Demokrasi, Devletin Vatandaşa Karşı Vazifeleri, İş Bölümü, Bağlılık, Çalışma” gibi başlıkları içermektedir.
Bu kitap, Ayşe Afet İnan’ın Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde verdiği Yurt Bilgisi ders notlarından derlenmiş ve birçoğu Atatürk tarafından kaleme alınan belgelerden oluşmaktadır. Ancak, bu baskıda belgelere yer verilmemiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından defalarca basılan ve okullarda kullanılan bir ders kitabıdır.
Afet İnan, 1969’da Atatürk’ün vatandaşlık hak ve görevleri hakkındaki düşüncelerini anlatan konferanslarda Atatürk’ün el yazılarını göstermiş ve bu belgelere büyük ilgi olmuştur. Bu tarihten sonra Afet İnan, kendi notlarını ve Atatürk’ün el yazılarını düzenleyerek “Medeni Bilgiler ve Atatürk’ün El Yazıları” adlı bir kitap olarak yayımlamak istemiştir. Kitap, 1969’da Atatürk’ün 30. ölüm yıldönümünde Türk Tarih Kurumu tarafından basılmış ve iki ana bölümden oluşmuştur.
İlk bölüm, Ayşe Afet İnan tarafından yazılmış olup, vergi, seçim, askerlik gibi konuların ayrı kitapçıklarında yer alan Atatürk’ün el yazılarından alınan belgelerle birleştirilmiştir. Bu bölüm, Medeni Bilgiler için gerekli teorik bilgileri detaylı bir şekilde sunmaktadır. İkinci bölüm ise Recep Peker tarafından kaleme alınmış ve daha çok devlet düzeni ve 1930-31 yıllarında yürürlükte olan kanunlara odaklanmıştır.
Taktik Tatbikat ve Seyahati
Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleme aldığı eserlerden biri olan “Taktik Tatbikat ve Seyahti” veya “Taktik Tatbikat Gezisi” adlı kitap, askerlerin sahada eğitimine yönelik tatbikatların ne kadar önemli ve gerekliliğini vurgulamayı amaçlamaktadır. Atatürk, kitabı 1911 yılında 5. Kolordu Harekât Şube Müdürü olarak görev yaparken yazmıştır.
Ancak, bu eser diğer kitaplarına kıyasla daha az bilinir niteliktedir. Bunun nedeni, kitabın diğer eserlere göre daha kısa olmasıdır. Son basımında ekler dahil toplamda 33 sayfa bulunmaktadır. Sayfa sayısı, farklı baskılarda ve eklerin eklenmesiyle değişiklik gösterebilir ve genellikle 33 ila 38 sayfa arasında yer almaktadır. Kitap ilk kez Selânik Askerî Matbaası’nda basılmıştır.
Bu kitapta, Mustafa Kemal Atatürk, savaş yönetiminde belirli kuralların eksikliğine dikkat çekmekle birlikte, bir komutanın sahip olması gereken niteliklere de vurgu yapmaktadır. Bu nitelikler arasında, birliğini barış ve savaş zamanında eğitmek, yönetmek ve gözetmek konusunda üstün bir başarıya sahip olmak yer almaktadır.
Ayrıca, elindeki güç eksikliklerini düşünce gücüyle giderebilmeli ve astlarına her konuda üstünlük sağlamalıdır. Kişisel cesaret, diğerlerinin hareketlerini önceden tahmin etme yeteneği ve en uygun zamanda harekete geçebilme becerisi de önemli birer özelliktir. Birliklerini başarıyla yöneterek ortak amacın gerçekleştirilmesini sağlamalı, astları üzerinde etkili olmalı ve otoritesini kurabilmelidir.
Bu kitapların dışında Atatürkün hayatı boyunca yazdığı diğer kitaplar aşağıdaki gibidir:
Takımın Muharebe Talimi (Almanca’dan çeviri – 1908)
Tâbiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih
Zabit ve Kumandan ile Hasbihal (1918)
Cumalı Ordugâhı – Süvari: Bölük, Alay, Liva Talim ve Manevraları (1909)
Bölüğün Muharebe Talimi (Almanca’dan çeviri – 1912)
Atatürk’ün ayrıca, 1915-1918 yılları arasında Anafartalar, Doğu Cephesi ve Karlsbad’daki hatıralarını yazdığı günlükleri de bulunmaktadır.
Bunlardan Anafartalar Muharebatı’na Ait Tarihçe, Türk Tarih Kurumu tarafından kitap olarak yayımlanmıştır. 1908-1938 yılları arasında Mustafa Kemal’in imza attığı, yazdığı, söylediği kişisel notları dahil her şeyin toplandığı Atatürk’ün Bütün Eserleri adlı bir ansiklopedi de Kaynak Yayınları tarafından hazırlanmaktadır.
