Metinlerarası İlişki Kuramı Teorisi Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Bir edebî metin, kendisinden evvelki eserlerden izler taşır; başka edebî eserlerden ve edebi türlerden etkilenir; başka sanat dallarının tesirlerini yaşatır ve bir edebî metin, herhangi bir başka metnin herhangi bir yönünü, kendi orijinal bütünlüğü içinde saklar.
Özellikle epigrafları, tarihî bilgileri, spot cümleleri, önemli dönemlerin çığır açıcı eserlerinden nakledilen iktibasları (alıntıları) ile postmodernizm sanatçılarının önemle uyguladığı metinlerarası ilişkiler metodu, metin tahlilleri için her edebî eserde başka eserlerin izlerini aramayı teklif eder.
Edebî ......
Yeniden Eleştiricilik Kuramı Teorisi Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi ( New-Critisizm)
1930-1950 yılları arasında Amerika’da ve İngiltere’de etkili olan bu anlayış, T. S. Eliot, I. A. Richards gibi eleştirmenlerin estetik tenkit görüşünden etkilenerek ortaya çıkmıştır. Eliot ve Richards gibi yazarlar, edebî eseri estetik bir gerçeklik olarak kabul etmişlerdir. Bu anlayış aynı zamanda Rus Formalizmi ile Yapısalcılık gibi teorilerin etkisinde kalmıştır.
Yeni eleştiri; “edebî eserin, yazarının ve okurunun somut gerçek dünyasının da dışında kalan, tüm birikimlerden arınmış bir algılama gerektiren, yalnızca kendi verdiği izlenimlere ......
İstatistik Metot Eleştiri Kuramı Teorisi Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Bütün bilim ve sanat dallarında etkilerini gördüğümüz istatistik metot kuramı, edebî metnin ve edebiyatla ilgili her bilginin incelenmesinde zaman zaman karşılaşılan bir dizi teklif ihtiva eder. Özellikle “veri”lerin fazla olduğu durumlarda verilerin birbiri ile ilgilerinin incelendiği araştırmalar, istatistik metodun tekniklerini kullanmayı gerektirmektedir.
İstatistik, matematik bilimi ile yakından alakalı bir bilim dalıdır. Verileri, matematiksel değerleri açısından inceler. Aritmetik ortalama başta olmak üzere sayısal veri grubunun birbirlerine göre durumlarını çok çeşitli açılardan değerlendirir. Ortalamalarını alır, ......
İzlenimci Eleştiri Kuramı Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Eseri, sanat eserine muhatap olan insanın içinde bulunduğu şartlara göre algılayabildiğim, bu şartın anlık izlenimlere dayalı olduğunu savunan görüştür. En önemli temsilcisi Anatol France’tır. Bir edebî eser ancak okuyucunun izlenimi noktasında değerlendirilir. Eser ne anlatırsa anlatsın okuyucuda kalanlar, kendi intibaları olacaktır. Bu anlayışa göre, sanat eserinin estetik veya teknik özelliği, bir şiirin veya romanın kurgusal yönü çok dikkate alınmaz. Önemli olan, eserin okuyucuda bıraktığı izlenimlerdir.
Aynı zamanda edebi akımlardan birinin ismi olan izlenimcilik (empresyonizm), ......
Psikanaliz Eleştiri Kuramı Nedir? Psikanaliz Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Psychoanalysis, başlangıçta tıbbın, özellikle psikiyatrinin bir metodu iken bazı davranış örüntülerini ve kişilik sapmalarını edebî metin yoluyla incelemeyi amaç edinmiş ve bu amacı sebebiyle edebiyatın alanına girmiş bir sistemdir. Psikanaliz kurucusu Sigmund Freud’dur (1856-1939). Meselenin tıbbi yanı, hâliyle önemlidir ama edebiyat sahasında incelenmesi gereken husus, sanata ve edebiyata akseden psikolojik unsurların, edebî değer anlayışına getirdiği yeni ufuklardır.
Edebiyatta Psikanaliz
Sanatçının eserini ortaya koymasında bilinçaltının, rüyaların, cinsiyet faktörünün ve çocuklukta yaşanan olayların önemli olduğunu ......
Marksist Eleştiri Kuramı Nedir? Marksist Eleştiri Teorisi Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Marksist eleştiri, bir felsefi ve ekonomik teori olan Marksizm’e dayanır; Karl Marks ve Frederic Engels, Marksist felsefenin kurucularıdırlar. Karl Marks ve Frederic Engels, daha önce felsefede ve iktisat ilminde söz edilen alt yapı ve üst yapı adıyla cemiyeti ikiye ayırma anlayışını ve artık değer kabulünü işçi (işgören), işveren, emekçi, proleter, sermaye vb. kavramlarla destekleyerek öne çıkarmış, teorilerini bu kavramlar üzerine bina etmişlerdir.
Marksizm Temelleri Nelerdir?
Marksizm bir felsefi teoridir.
Marksizm, aynı ......
Hermenötik Eleştiri Kuramı Teorisi Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Yorumbilgisi adı verilen bu metoda göre, her sanat eseri, bir yorumlama sanatı olan Hermenötik ile yorumlanabilir. Bir rivayete göre Mısır’da görüldüğü, bir başka anlayışa göre de Yunan kültürü içinde geliştiği iddia edilen bu metot, doğu ile batının bütün ortak birikimlerini değerlendirir. Hermenötik, Yunan mitolojisine göre, İlahî emirlerin yoruma dayalı mistik nakilleri olarak ortaya çıkmış bilgilerin hepsini bünyesinde barındıran bir sistemdir. İncil ve Tevrat metinlerinin açıklamaları bir görüşe göre Hermenötik ile daha iyi ......
Sosyolojik Eleştiri Kuramı Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Edebî eserin fonksiyonundan yola çıkan, onu toplum açısından değerlendiren bir anlayıştır. Bu metoda göre sanat eseri, sosyal hayat içerisinde bir eleman olarak değerlendirilmelidir. İstese de istemese de sosyal hayattan örnekler alarak eser oluşturan ve bu eseri sosyal hayata yansıtan sanatçının kendisi de sosyal hayatın bir parçasıdır. Sosyal hayatın mozaiğine yansımayan bir çalışmadan “sanat eseri” diye bahsetmek mümkün değildir. Eser, sosyal hayatla değer bulur.
Edebiyat sosyolojisi adı verilen bir yöntemle ve son yıllarda bir bilim ......
Tarihi Eleştiri Kuramı Nedir? Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Bir eseri, özellikle geçmiş yıllarda yazılmış olanları, anlayabilmek ve onu tahlil edebilmek için eserin yazıldığı dönemin bütün şartlarını; daha önceki gelişmeleri ve eserin yazılmasından sonraki, eserle ilgili her faktörü değerlendirmek esasına dayanan bir görüştür.
Eserin tarihî gelişme içinde sosyal, siyasi, ekonomik, kültürel vb. platformları incelenerek bunlardan hangilerinin ne şekilde yorumlandığını anlamaya çalışmak, edebiyat tarihlerinde kullanılan bir metottur. Metin tahlilinde tek bir edebî eserin anlaşılması için tarihî metodu kullanmak, başlı başına bir teori olmaktan daha ......
İdealar ve Yansımalar
Edebiyat teorilerinin dayanak noktası, varlık ile ilgili ilk yorumların dayanak noktasına bağlı olarak gelişir. Ontolojik bakış açısına göre, insanoğlu evvela “Hayat ve varlık nedir, insan ve eşya nedir, aralarında nasıl bir alâka vardır? Niçin bu dünyadayız? Doğum ve ölüm nedir? Niçin vardır? İnsan ve kâinat ilişkisi nasıl kurulmuştur? Varlığı kim kurmuştur? Yaratıcı, Allah nasıl bir varlıktır? Başlangıç ve son nedir?” gibi sorulara cevap aramalı ondan sonra insan elinden çıkan eserlere yönelmelidir. “Tarih nedir, ilim nedir, edebiyat nedir?” gibi ......
Fenomenolojik Kuram Teori Nedir Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Bir felsefî akım olan fenomenoloji, “duyularla algılanan şey olan fenomen” ile ilgilenir. Edmund Husserl ve Heidegger, felsefedeki akımın en önemli temsilcileridir. Fenomen, “görünen nesne” demektir. Görünenden öte bir şey aramak doğru değildir.
Edebiyat, bir fenomendir. Edebiyat nasıl görünüyorsa, incelemecinin karşısına nasıl çıkıyorsa öyledir. (...) Mevcut olanın ötesini ele alma, boşluğu dövmekten başka bir şey değildir. Aynanın gerisinde, bilinen bir şey yoktur. Sanatsal farklılaşmanın ve güzelleşmenin yansımasında çıklayan şeyler bulunmaktadır.
Yirminci asrın başında temsil ......
Yapısalcılık Kuramı Nedir? Yapısalcılık Teorisi Hakkında Kısaca Özet Bilgi ( Structuralizm )
Yapısalcılık, birçok bilim dalında ve edebiyatta uygulanan bir metot olmuştur. Yirminci asırdaki tahlil ve eleştiri metotlarından önemli bir kısmı, metni esas almakta, bu müştereklikten sonra kendine özgü prensipler benimsemektedir. Yapısalcılık da, bunlardan biridir. Eseri inceleyerek, eserin parçalarına ve kurgusal yapısına dikkat ederek, parça-bütün ilişkisine ulaşarak derin yapı denilen orijinal oluşumu çözmek, yapısalcı metodun en önemli yanını teşkil etmektedir. Bu yapılırken, tarihî eleştirinin dışında kalmak ve dilbilimin göstergelerinden faydalanmak yoluna ......
Okur Merkezli Kuramların Çeşitleri Nelerdir Hakkında Kısaca Özet Bilgi?
a) Duygusal Etki Kuramı
Bu kurama göre sanat esrinin işlevi, sanata ait üst seviyedeki oluşuma vücut vermektir. Sanat eserinin okuyucu, seyirci veya dinleyici ile buluşmasının ardından zevk, haz, estetik değer uyandırabiliyorsa bu eser sanatın işlevini yerine getiriyor demektir.
Sanat eserinin zevk vermesi temel prensiptir. Zaten bu esere iltifat eden okuyucu da, örneğin edebî eseri eseri zevk vermesinden dolayı okur. Okuyucuda başka âlem tahayyüllerinin (hayallerinin) oluşması, haz ve heyecanın oluşması ve hatta dramatik yahut trajedik sahneler ......