Tunç Uyak

Tunç kafiye, Türk edebiyatında kullanılan bir uyak türüdür. Kafiye, şiirdeki dizelerin sonlarında bulunan ve aynı sese sahip olan kelimelerin tekrarlanmasıdır. Tunç uyak ise, iki sesten fazla olan kelimelerin son hecelerinin aynı olduğu uyak türüdür. Tunç kafiye, Türk edebiyatında özellikle Divan edebiyatı döneminde kullanılmıştır. Divan edebiyatındaki şiirlerde kullanılan tüm uyak türleri arasında en çok tercih edilen uyak türlerinden biridir. Tunç kafiye, diğer uyak türlerine göre daha kolay bulunabilen bir uyak türüdür.

Birbiri ile uyaklı sözcüklerden biri, diğerinin için­de aynen yer alırsa tunç kafiye oluşur. Yine unutulmamalıdır ki tunç kafiye (tunç uyak) bir zengin uyak türüdür. Yani ses benzerlikleri en az üç sözcükten meydana gelmeli.

Tunç Uyak (Kafiye) Örnekleri

——— su
——–dolusu

burada su sözcüğü ikinci dizedeki dolusu sözcüğünün içinde yer almış buna rağmen tunç kafiye değildir. Çünkü tunç kafiyede en az üç ses benzerliği gerekmektedir.

Sevgilim el açtı ben de açtım
Tunç gibi sağlamız hepimiz kaçtım

Bu örnek, tunç kafiyenin iki mısralı bir örneğidir. İki dizede, son kelime olarak “açtım” ve “kaçtım” kullanılmıştır. Bu iki kelime, hem aynı harflere hem de aynı hecelere sahip olduklarından tunç kafiye olarak sınıflandırılır.

Var gez kayalıkta, dağda, kırda
Düş bir çukura, geber, kakırda

Yukarıdaki örnekte “kırda” sözcüğü ikinci sizenin sonundaki “kakırda” sözcüğünün içinde yer almıştır. Bu kafiye türü, diğer kafiye türlerine göre daha zordur ve şairler tarafından nadiren kullanılır. Ancak kullanıldığı zaman, özellikle dikkat çekici bir etki yaratır ve şiirin ritmini vurgular.

N’oldu sanki yeşil panjurun indi
Karanlık akşamlara dödü ikindi

Tara da zülfünü gerdana bırak
Görüşmek isterim yolllarım ırak

Yokuşlar kaybolur çıkarız düze
Kavuşuruz sonu gelmez gündüze

Necip Fazıl’ın şiirinden alınmış bu dizelerde, birinci dizede yer alan “düze” sözcüğü sonraki dizenin sonunda bulunan “gündüze” sözcünün içinde barındığı için “tunç uyak” yapılmıştır.

Tunç kafiye, sık kullanılmayan bir uyak türüdür, ancak özellikle şiirde farklılık yaratmak isteyen şairler tarafından kullanılabilir. Tunç kafiye, aynı zamanda şiirin ritmi ve müziği açısından zenginlik katma potansiyeline sahip olduğundan, dikkatli kullanıldığında şiirin gücünü artırabilir.

• Uyak (Kafiye) Türleri
• Türk Edebiyatında Kafiye ve Redif Tartışmaları
• Asonans
• Nakarat ve Kavuştak Nedir Anlamı
• Ahenk, Vezin ve Ritim
• Örüşük Uyak
• Redif
• Yarım Uyak
• Tam Uyak
• Zengin Uyak
• Cinaslı Uyak (Kafiye)
• → Tunç Uyak
• Düz Uyak
• Çarpraz Uyak
• Sarmal Uyak