Sıfat Fiil (Ortaç Fiil) Nedir
Cümlede sıfatmış gibi kullanılan eylem biçimleridir. Eylem kök ya da gövdelerine bazı özel eklerin getirilmesiyle meydana gelen bu sözcüklere sıfat fiil adı verilir. Adlarda olduğu gibi iyelik eki, çokluk eki ve hal (durum) eklerini alabilirler. Sıfat fiiller tümcede sıfat görevinde kullanıldığı gibi ad görevinde de kullanılabilirler. Sıfat-fiilin görevi sorulduğunda ilgili cümlede bu eki alan sözcükten sonra ad olup olmadığına bakılır.
Örnek:
Gülen insanlar, diğerlerinden daha mutludur. (Sonrasında "insanlar" sözcüğü geldiği için sıfat görevindedir.)
Gülenler, diğerlerinden daha mutludur.
Sıfat Fiil ......
İsim Fiiller (Ad Eylemler - Mastarlar) Hakkında Kısaca Özet Bilgi
İsim Fiil Nedir
Ad-Eylemler (İsim-Fiiller) : Fiil kök veya gövdelerine getirilen “-mak, -mek, -ma, -me, -ış, -iş” ekleriyle türeyen ve fiilin ismi olarak kullanılan kelimelerdir. Aklınızda daha kolay kalması için isim fiil eklerinin kodlaması ma(y)ışmak şeklinde yapabiliriz.
-ma, -me ekine örnekler:
Yeni bir projeye başlama hissi heyecan vericidir ve yeni fırsatlar sunabilir.
İyi bir planlama ve yönetim ile işleri izleme, hataları önlemede büyük bir rol oynar ve başarı şansını artırabilir.
Detaylı bir inceleme ......
Fiilimsi Nedir
Türkçe'de de yaygın olarak kullanılan bu sözcük türü, eylemin ada dönüşmesiyle oluşur. Ancak biçimsel olarak ad olmasına rağmen "eylem" anlamı devam eder. Fiilimsiler, temelde bir eylemin zarf, ad veya sıfat haline getirilmiş biçimidir. Örneğin, "yürü-" fiili "yürüyüş", "yürüyen", "yürüyünce" eylemsi olarak kullanılabilir. Fiilimsilerin diğer bir özelliği, yan tümce kurabilme yetenekleridir. Yani bir cümle içinde ana cümleden bağımsız olarak kullanılabilirler. Örneğin, "Eve gidene kadar kitap okudum." cümlesinde "gidene kadar" fiilimsi öbeği yan tümce kurarak kullanılmıştır.
Fiilimsilerin önemli bir özelliği de, "melez" ......
Zarf Fiiller (Bağ-Eylemler, Ulaçlar)
Zarf fiiller, fiil köklerinden veya gövdelerinden türeyerek üzerine eklendiği fiille yüklem arasında anlam bağlantısı kurup cümlenin ögelerinde ise zarf tümleci (belirteç tamlayıcısı) görevinde kullanılan eylemsilerden biridir. Zarf fiil ekleri eylemlere gelip onlardan "zarf" türettiği için aldığı ek yapım ekidir, sözcüğün kendisi ise türemiş sözcüktür.
Ulaç ya da bağ eylem olarak da bilinen zarf fiiller, eylem köklerine ya da gövdelerine aldığı eklerle geçici bir biçimde sözcük türlerinden zarf oluşturur ve kesinlikle çekim eki alamaz. Genellikle yükleme sorulan "nasıl" ya ......
Ek fiil “i-mek” fiilidir. Sözcük özelliğini yitirip ek durumuna geldiğinden bu şekilde adlandırılmıştır.
Ek Fiillerin (ek eylemlerin) görevleri nelerdir?
a. Basit çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli fiil yapar.
b. Ad soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapar.
Şimdi bu görevleri inceleyelim.
a. Basit çekimli fiillere gelerek onları birleşik çekimli fiiller yapar: Bir fiil iki tane kip eki almaz. Daha önce gördüğümüz gibi birleşik çekimli fiillerde ikinci kip eki fiile ek fiil (imek) sayesinde gelir. Daha sonra ek fiil genellikle düşer. Altı çizili kelimeler ek fiil ......
Yapıları Açısından Kelime Çeşitleri
1. Basit Kelimeler
Yapım ekleriyle yeni bir anlam ve görev kazanmamış kelimelere "basit sözcük" denir. Bu tür kelimeler ya kök durumunda ya da köke çekim ekleri ilave edilmiş şekilde bulunurlar. (çekim ekleri ile kastedilen: isim çekim ekleri (hal ekleri, çokluk eki, iyelik veya tamlama ekleri olabilir. Fiil çekim ekleri de alabilir: kip ekleri ve kişi ekleri alabilir.)
Örnekler:
ağaç (kök)
ev-ler-imiz (kök+çokluk eki+şahıs eki)
sev-iyor-sun (kök+zaman eki+şahıs eki)
2. Türemiş Kelimeler
İsim ya da fiil köklerinin ......
Birleşik Fiil (Eylem) Grubu
Bir hareketi karşılamak maksadıyla isim veya fiile getirilen bir yardımcı fiille kurulan kelime grubudur.
Üç tür birleşik fiil vardır:
a) Yardımcı Fiillerle Kurulan Birleşik Fiiller
1) Ayrı Yazılanlar Örnekler
yardım et
arzıendam eylemek
namaz kıl
spor yap
ku ol
2) Bitişik Yazılanlar Örnekler
hisset-
zannet
zikret
şükret
b) Bir Fiil ile Bir Yardımcı Fiilden Kurulan Birleşik Fiil
Bu birleşik fiiller bazı başlıklar altında incelenir:
1) Yeterlik Birleşik Fiili
Ana fiile yapabilme, edebilme anlamı katan yardımcı fiillerdir. -abilmek/-ebilmek yardımcı ......
Fiillerin herhangi bir durumu, herhangi bir işi veya oluşu ortaya koyuş şekillerine kip denir. Kipler ikiye ayrılır:
a. Haber (Bildirme) Kipleri
1. Geniş Zaman (-r)
2. Şimdiki Zaman (-yor)
3. Gelecek Zaman (-ecek, -acak)
4. Di’li Geçmiş Zaman(-di, -dı, -du, -dü, -ti, -tı, -tu, tü)
5. Miş’li Geçmiş Zaman (-miş, -mış, -muş, -müş)
b. Dilek (Tasarlama) Kipleri
1. İstek Kipi (-e, -a)
2. Dilek-Koşul Kipi (-se, -sa)
3. Gereklilik Kipi (-meli, -malı)
4. Emir Kipi (-)
Devamını Oku ...
İş, oluş veya durum bildiren sözcüklere fiil denir. Fiiller yalın hâldeyken mastar ekini (-mek, -mak) alır: koş-(mak), gül-(mek), ara-(mak), uyu-(mak). Cümlede kullanılırken mastar eki kullanılmaz. Aşağıdaki cümlede altı çizili kelimeler fiil görevindedir.
Örnek: Kan Turalı der. Oğuz beylerini ağırladı.
ANLAMINA GÖRE FİİLLER
Fiiller anlam bakımından üçe ayrılır:
a) İş (Kılış) Fiilleri
Yapılan işten etkilenen bir nesnenin bulunduğu fiillerdir. Aşağıdaki altı çizili kelimeler iş fiilidir.
Örnek: Babası oğlancığını gördü Allah’a şükürler eyledi.
Yeşil, alaca, güzel çimene çadır dikti.
b) Durum Fiilleri
Yapılan işten etkilenen bir nesnenin bulunmadığı fiillerdir. Aşağıdaki altı ......
Türkçede fiillerin cümle içinde nesne alıp almamalarına ya da aldıkları özneye göre gösterdiği özelliğe çatı denir. Yüklemi fiil olmayan cümlelerde çatı aranmaz. Fiiller çatısı bakımından temelde ikiye ayrılır:
A. NESNESİNE GÖRE FİİLLER
1. Geçişli Fiil
2. Geçişsiz Fiil
3. Oldurgan Fiil
4. Ettirgen Fiil
B. ÖZNESİNE GÖRE FiilLER
1. Etken Fiil
2. Edilgen Fiil
3. Dönüşlü Fiil
4. İşteş Fiil
A. NESNESİNE GÖRE FiilLER
1. Geçişli Fiil
Cümlede nesne alabilen fiillerdir. Yükleme sorduğumuz "neyi, kimi, ne” sorularının cevabı cümlede nesne olur. Öyleyse fiilin nesne alıp almadığını fiile "neyi, kimi, ne” sorularından birini sorarak
öğrenebiliriz.
Örnek: ......
