Milli Edebiyat Dönemi Şiiri
Millî Edebiyat Dönemi Şiiri Hakkında Kısaca Özet Bilgi
Toplum için sanat anlayışına bağlı kalınmış ve sade dil ve heceyle milliyetçi şiirler yazılmıştır. Nazım birimi olarak dörtlük esas alınmış, ayrıca Batılı biçimler de kullanılmıştır. Halk şiiri kaynak olarak benimsenmiştir. Doğa güzellikleri, kahramanlık ve Anadolu konu olarak işlenmiştir. İstanbul Türkçesi esas alınmıştır.
Milli kültür ve milli tarih ile ilgili konular ele alınmıştır. Yarım uyak ve redif kullanılmıştır. Duygudan ziyade fikirler ön plandadır. Eserler genellikle didaktiktir. Milli Edebiyat Dönemi şiirini üçe ayırabiliriz.
1. Saf (Öz) Şiir Anlayışını Benimseyen Şiir: Mallerme’nin “Şiir fikirlerle değil, kelimlerle yazılır.” düşüncesinden hareket etmişlerdir. Ses, ahenk, biçim ve musikiye önem vermişlerdir.
2. Halkın Yaşayışını Anlatan Şiir: Toplum içinde sanat anlayışından hareket ederek halkı, halkın sorunlarını sade dille anlatmışlardır. Manzum hikayelerle bunu dile getirmeye çalışmışlardır. Mehmet Akif ve Mehmet Emin Yurdakul bu anlayışla hareket etmiştir.
3. Sade Dille ve Hece Ölçüsüyle Yazılmış Şiir: Tarihi, yerli, milli konuları sade bir dil ve hece ölçüsüyle şiirleştirmeye çalışmışlardır. Türkçülük düşüncesini benimsemişlerdir. Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Beş Hececiler bu şiir anlayışını benimsemişlerdir.
Millî Edebiyat anlayışı ile şiire gelen farklılaşma olarak şiir dili ile vezindeki değişimi söylemek mümkündür. Halka yönelen ve edebiyatın menşeini halkın oluşturduğu dil ve kültürde arayan bu yeni dönem milli edebiyat şiir anlayışında, şiir dilinin daha sade ve konuşma üslubuna yakın, ahenk unsurunun ise hece vezni olarak genel anlamda kabul görmesi doğal karşılanmalıdır. Dil ve vezinde benimsenen bu irade, yeni temalar ve imaj dünyası ile beraber Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı‘na zemin hazırlamıştır.
1911’de yayımlanmaya başlayan Genç Kalemler dergisinin etrafında bir araya gelen sanatçılar; ele aldıkları temalarla dil, şekil, ölçüyle Milli Edebiyat Döneminin ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. Bu dönemde Mehmet Emin Yurdakul, Millî Edebiyat döneminin öncü sanatçılarındandır. Ayrıca sanatçı Türkçülük fikrinin ateşli savunucusu konumundadır.
Servetifünun şiirinin çok revaçta olduğu devirde onun halk için, sade bir dille ve hece vezniyle yazdıkları saf Türkçe Şiirler, aslında ileride başlayacak olan Millî Edebiyat şiirinin habercisi durumundadır. ikinci Dönem Tanzimat edebiyatından başlayarak Servetifünun ve Fecriati şair ve yazarları tarafından sürdürülen kişisel temalarda ağır ve süslü bir üslupla, aruz vezniyle, şiir yazmaya en güçlü ilk tepki Mehmet Emin Yurdakul‘un kaleme aldığı şiirlerdir. Ulusal hisleri anlatan bu şiirler, o devirde çok fazla alaka ve ilgi görmüş; bu şiirleri diğer sanatçıların yazdığı halk şiirini andıran şiirler devam ettirmiştir.
Milli Edebiyat devri sanatçıları, Şehîd yâhud Osman’ın Yüreği adını verdiği şiirdeki gibi ulusal kaynaklara yönelmiş; sade bir dil, genellikle kıta nazım birimi ve hece ölçüsü ile yazılmıştır. Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul ile birlikte “Beş Hececiler” veya“Hecenin Beş Şairi” olarak bilinen şairler (Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon, Enis Behiç Koryürek ve Faruk Nafiz Çamlıbel) Milli Edebiyat Devri sanatçılarının en güzel örneklerini yazmışlardır.
Milli Edebiyat sanatçıları; üst üste patlak veren Balkan Savaşı, I. Cihan Harbi ve İsiklal Harbi’nin Anadolu topraklarındaki etkilerini işlemiş; yiğitlik, vatanseverlik gibi konularla birlikte bireysel konuları da ele almışlardır.
Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Yansıtan Şiir Özellikleri
* Anadolu halkına yönelen sanatçılar, anlayışlarını memleketçi şiir olarak ifade etmiş bundan dolayı da çok sade bir dili, hece veznini ve folklorik özellikleri şiirlerinin odak noktası yaparak tasvirci bir tavır takınmışlardır.
* Bu dönemde yabancı dillerin dil kuralları terk edilmiş, Türk diline büyük önem verilmiştir.
* Milli hisler ön plana çıkarılmış, sözcüklerin ilk anlamları tercih edilmiştir.
* Şairler şiirlerini Kültür Haftası, Çınaraltı, Hisar gibi dergilerde yayımlamışlardır.
* Bu dönem şairleri Batı edebiyatından da etkilenmişlerdir.
* Şiirlerde ahenk unsurları ve hece ölçüsü başarıyla kullanılmıştır.
* Konuşma dilini yazı dili haline getiren bu topluluk şairleri, milli duygular yanında aşk temasına da yer vermişlerdir.
Temsilcileri:
Beş Hececiler
• Ahmet Kutsi Tecer
• Arif Nihat Asya
• Alaattin Gövsa
• Behçet Kemal Çağlar
• Hüseyin Nihal Atsız
• Kemalettin Kamu
• Mithat Cemal Kuntay
• Necmettin Halil Onan
• Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu
• Orhan Şaik Gökyay
• Ömer Bedrettin Uşaklı
• Şukufe Nihal Başar
• Zeki Ömer Defne
İstanbul Türkçesinin güzel örneklerini veren bu şairler dilin sadeleşmesinde ve hece ölçüsünün yaygınlaşmasında Türk edebiyatına önemli katkılar sunarlar. Özellikle Anadolu’nun güzelliklerini ve insanını sanatçı duyarlılığı içinde işleyerek ortaya koyarlar. Çoğu öğretmen olan bu şairlerin şiirlerinde işledikleri temalar benzerlik gösterir.
Cumhuriyet Edebiyatının ilk dönemlerinde pek çok şair, Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı’nın etkisiyle millî duyguları işleyen şiirler yazmıştır. Yazılan birçok şiirde ana tema vatan sevgisidir. Milliyetçilik akımının etkili olduğu bu dönemde sanatçılardan bazılarının, Milli Edebiyat Anlayışını Yansıtan Şiirin bazı özelliklerini benimsediği görülür.
Millî Edebiyat zevk ve anlayışını devam ettiren bu şairlerde yüksek bir dil bilinci ve Anadolu sevgisinin hâkim olduğu görülür. Bu zevk ve anlayışa sahip şairlerin eserlerinde Millî Mücadele’den sonraki Anadolu coğrafyası; insanı, tarihi, kültürü ve yaşama biçimiyle yeniden ele alınır. Şiirlerde millî duyarlılık ön plandadır. Vatan ve millet sevgisinin işlendiği bu eserler pek çok dergi ve gazetede yayınlanmıştır.