Hudeybiye Antlaşması
Hudeybiye Barışı Kısaca Özet
Hudeybiye Antlaşması, Hendek Savaşı’ndan sonra Müslümanlar Hac yapmak amacıyla Hz. Muhammed’in liderliğinde Mekke’ye doğru yola çıkmışlardır. Mekkeli müşrikler Müslümanların şehre girmesine izin vermemişlerdir. Yapılan görüşmeler sonrasında iki taraf arasında “Hudeybiye Barış Antlaşması” imzalanmıştır. Mekkeli müşrikler ile Müslümanlar arasındaki ilk antlaşmadır.
Antlaşmanın Nedenleri Nelerdir
Hz. Muhammed’in Mekke’ye elçi olarak gönderdiği Hz. Osman’ın Mekkelilerce esir edilmesi,
Mekke’den Medine’ye hicret eden Müslümanların hem memleket özlemini gidermek hem de Kâbe’yi tavaf ederek umre ibadetlerini yapmak istemesi.
Barışı Antlaşmasının Öncesinde Ne Oldu
Hudeybiye Barışı, ismini, hadbâ isimli ağaçtan veya bu ağacın bitişiğindeki su kuyusumdan aldığı bilinmektedir. Hudeybiye adlı yer İslamiyetin doğuşu esnasında bir yerleşim yeri değildi. Hudeybiye, Mekke şehrinin 17 km. batısında bulunmaktadır.
Hudeybiye, 661 yılından itibaren hacca gelen müslümanların gereksinimlerini karşılamak amacıyla köy biçimine dönüşmüş ve yerleşim merkezi olarak 14’üncü asırdan itibaren Şümeysî ismiyle bilinmektedir.
Çağımızda Hudeybiye’de, müslüman olmayan insanları kontrol ederek Kabe’ye sokmamakla vazifeli bir kontrol noktası vardır. Hudeybiye’deki ağaç Hz. Ömer döneminde kesilmiştir. Yerine Hudeybiye Mescidi adı verilen bir mescid yapılmıştır. Hemen yakınında, Osmanlı İmparatorluğu’na ait olan yazıtların bulunduğu bir Türk hamamı yapılmıştır.
Hz. Muhammet, Nümeyle b. Abdullah el-Leysî’yi de Medine’yi yönetmesi için kendi yerine vekil bırakıp yaklaşık 1500 sahabe ile birlikte umre için Kabe’ye doğru ilerlemeye başladı. Bir yıl önce Hendek Savaşı’ndaki askerlerin çokluğu dikkate alınarak askerlik yapabilecek kişilerin yaklaşık yarıya yakını güvenlik amacıyla Medine’de bırakılmıştı.
Hz. Muhammet ve sahabeler umre için ihramlarını giymiş ve yetmiş tane kurbanlık deve götürüyorlardı; barışçıl bir sebeple gittikleri için yanlarında silahları bulunmuyordu. Hz. Muhammed, önceden yaklaşık 20 kişiyi Kureyşliler’in amaçlarını öğrenmek için önden göndermişti. Ayrıca Büsr b. Süfyân el-Huzâî el-Kâ‘bî’yi casusluk yapması amacıyla Mekke’ye yolladı. Ve öğrendiğine göre Kureyşliler’in kendilerinin yolda olduğunu haber aldıklarını ve savaşmak için askerleri hazırladıklarını belirtti. Hz. Muhammed, en baştan beri amacının sadece umre yapmak olduğunu söylüyordu. Fakat Hz. Ömer’in önerisiyle Medine’den savaş malzemeleri de getirtti.
Hz. Osman’ın Esir Edilmesi
Hudeybiye’ye geldiklerinde Hz. Peygamber önce Hırâş b. Ümeyye’yi barış elçisi olarak gönderdi fakat Ümeyye hoş karşılanmadı ve hatta Ümeyye’yi öldürmek istediler. Bu durum ortaya çıkınca Peygamber, Kureyşlilerin arasında pek çok akrabası olan Hz. Osman’ı yolladı.
Hz. Osman, maksatlarının yalnızca umre olduğunu ciddi bir biçimde dile getirdi. Kureyşliler ona iyi davrandılar ve sözlerini dinleyip onun güvenli bir biçimde Kâbe’yi tavaf edebileceğini söylediler fakat Hz. Osman: “Hz. Muhammet olmadan ben kesinlikle tavaf edemem” dedi ve bu teklifi kabul etmedi. Buna sinirlenen Mekkeli müşrikler ve Hz. Osman’ı üç gün esir gibi yanlarında tuttular; diğer taraftan sahabeler arasında Hz. Osman’ın şehit edildiği dedikoduları başladı. Bunun üzerine Hz. Peygamber, savaş hazırlığına başladı. Bunun üzerine Kureyşliler korkarak Hz. Osman’ı gönderdiler ve sonrasında Peygamber’e elçi gönderdiler.
Kısa bir müddet konuşmadan hemen sonra Hz. Ali’nin yazdığı “Hudeybiye Barış Antlaşması” maddeleri Hz. Muhammet ve Süheyl b. Amr birlikte imzaladılar.
Hudeybiye Barış Antlaşması Maddeleri Şartları Nelerdir
- Müslümanlar bu sene Kabe’de tavaf etmeden Hudeybiye’den geri gidecekler, umre için sonraki sene gelebilecek ve Mekke’de sadece üç gün kalacaklar.
- Reşit olmayan Mekkeli bir kişi Medine’ye kaçarsa ailesinin isteği üzerine iade edilecek ama Medine’den biri kaçıp Kureyşlilere sığınırsa geri verilmeyecek.
- Her iki taraf arasındaki barış 10 sene devam edecek. Mekkeli ve Medinelilerden biri üçüncü bir taraftaki kabile ile savaşırsa antlaşmayı imzalayan diğer taraf “tarafsız” olacak. Mekkeli ve Medineliler, kendi egemenliklerindeki topraklarının; kervanların geçişi, umre ve hac yapılabilmesi için güvenliğini sağlayacak.
- Üçüncü taraf Arap kabileleri Mekkeli veya Medinelilerden hangisiyle isterlerse ittifaka girebilir, istediğiyle ticari ilişkiler kurabilir.
- Yukarıdaki maddelere, Mekkeli ve Medinelilerle ittifak kuran üçüncü taraf kabileler de uymak zorunda olacak.
Müslümanlar başlangıçta bu antlaşmaya tepki göstermişlerdi ancak Hz. Muhammet kabul edince diğer müslümanlar da kabul etti. Medine’ye alınmayan Müslümanlar Mekke’ye döndüler. Mekke kervanlarını yağmaladılar. Bunun üzerine Mekkeliler 1 yıl sonra bu maddeyi antlaşmadan çıkardılar.
Hudeybiye Barış Antlaşması Sonuçları Nelerdir
Hudeybiye Antlaşmasıyla Müslümanlan resmen tanımışlardır. Hayber Seferi için uygun bir ortam oluşmuştur. Bu da islamiyetin yayımlasına olumlu bir katkı sağlamıştır. Barış Antlaşması iki taraf için de ticaretin canlanmasına sebep olmuştur.