Hazırlıklı Konuşma Nasıl Yapılır
A. Hazırlıklı Konuşma Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma
Sözlü anlatım günümüzde insanoğlunun yaşamında önemli bir yere ve öneme sahiptir. Sözlü anlatım en temel dil becerilerinden biri olan konuşmaya dayanır. Günlük yaşamımızın ayrılmaz bir parçası olan konuşma, çevremizdekilerle ilişkilerimizi yönlendiren bir anlaşma aracıdır.
Konuşma, hazırlıklı ve hazırlıksız olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ünitede sözlü iletişim bölümünün konusu “okuduğunuz ve beğendiğiniz bir roman hakkındaki düşüncelerinizi hazırlıksız konuşma şeklinde sunma”dır. Hazırlıksız konuşmalar; konferans, panel, sempozyum gibi belli bir hazırlık yapmayı gerektirmez. Hemen her gün evde, okulda, sokakta yaptığımız konuşmalar (kendini tanıtma, tanışma ve tanıştırma, teşekkür etme, tanıtma konuşmaları, açış konuşmaları vb.) bu türden konuşmalardır. Hayatımızın olağan akışı içinde yaptığımız, yeri ve zamanı önceden belli olmayan her türlü konuşma bu gruba girer. Günlük hayatımızda duygu ve düşüncelerimizi ifade etmek, arzularımızı dile getirmek amacıyla hazırlıksız konuşmaya başvururuz. Önceden hazırlık gerektirmeyen bu tür konuşmalarda karşılaşılan durumlar ve konuşma amaçları konuşma türünü belirler.
Hazırlıksız konuşmalar, hazırlıklı konuşmalara göre kolay gibi görünse de önceden bir plan yapma, konuşma metnini hazırlama ve sunum öncesinde prova yapma şansı olmadığı için bu konuşmaların kendine göre zorlukları vardır. Bu tür konuşmaların başarısı ve etkisi her şeyden önce bilgi birikimimize, kültür düzeyimize ve dil becerimize bağlıdır. Karşılaştığınız veya tanıdığınız bir kişi ile yaptığınız hazırlıksız bir konuşma hâl hatır sormadan, günlük hayata dair konuşmadan sonra sohbet havasından çıkarak spor, sanat, felsefe, edebiyatla ilgili farklı konulara kayabilir. Bu gibi durumlarda konuşmamızı zevkli hâle getiren, destekleyen ise daha önceden edindiğimiz bilgi ve gözlemlerdir. Bu nedenle içten, sevgi ve saygı çerçevesinde davranan genel kültürü olan, kelime hazinesi geniş, iletişim becerileri yüksek ve insan/toplum psikolojisinden anlayan kişiler bu tür konuşmalarda daha başarılı olur ve sohbetleriyle karşılarındakilere zevk verir.
Hazırlıksız konuşmaların başarılı olabilmesi için kelimelerin doğru telaffuz edilmesi, tonlama ve vurgulamanın yerinde yapılması gerekir. Söylemek istediklerimizi karşımızdakilere anlaşılır ve derli toplu bir şekilde aktarabilmemiz için sesleri ve heceleri birbirine karıştırmadan, yutmadan, tam ve doğru çıkarmamız; kelime ve cümle vurgusuna dikkat etmemiz; ses tonumuzu amacımıza, ortama, içeriğe ve muhatabımıza uygun olarak ayarlamamız gerekir. Bu nedenle konuşmanızda “dikkat çekmek, açık bir anlatıma sahip olmak, dinleyenleri güdülemek…” ilke ve kurallara uymanız gerekmektedir. Konuşmanın biçimi ve tekniği kadar içeriği de önemlidir. İçerik hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. İçeriğe uygun bir konuşma biçimi ve tekniği kullanmak gerekir. Toplumdaki itibarı belirleyen bu tür konuşmalara gereken özen gösterilmelidir, bu beceriyi geliştirmek için çaba sarf edilmelidir.
Konuşmanın başlangıç ve sonuç bölümü özellikle çok önemlidir. Bu bölümler sıkıcı ve boş sözlerle doldurulmamalıdır. Konuşmanın içeriğine ve konuşma ortamına göre konuşmaya etkili bir başlangıç yapılmalıdır.
Sunum sırasında sesleri ve heceleri birbirine karıştırmadan, yutmadan tam ve doğru çıkarmak, kelime ve cümle vurgusuna dikkat etmek; ses tonunu amaca, ortama, içeriğe ve hedef kitleye uygun olarak ayarlamak konuşmanın başarısını etkiler. Çok hızlı ya da yavaş okumak dinleyicilerin dikkatini dağıtabilir. Bu yüzden konuşurken sözün anlamına uygun duraklamalar yapılmalıdır. Konuşmanın etkisini artırmak için beden dilini doğru ve etkili biçimde kullanmaya özen göstermelidir. Konuşmanın genel iletisi, konuşmanın sonunda vurgulanarak konuşma etkili bir biçimde sonlandırılmalıdır.
B. Hazırlıklı Konuşma ve Sözlü İletişim Uygulamaları
Okuyup beğendiğiniz bir roman hakkındaki düşüncelerinizi yukarıdaki açıklamalara, etkili ve güzel konuşma ilkelerine dikkat ederek sınıfınızda hazırlıksız konuşma şeklinde sununuz.
