Sesteş Kelimeler

EŞ SESLİ (SESTEŞ) SÖZCÜKLER

– Farklı (aralarında anlam ilişkisi olmayan) sözcüklerin aynı sesi vermesidir.
Sesteş kelimeler, ses ortaklığı olan sözcüklerdir. Karşıladıkları anlamlar arasında uzak yakın hiçbir bağ yoktur.

  •   Sol yanında bir yara izi vardı. (yön bildiren sözcük, sol taraf)
  •   Gül, susuz kalınca solmuş. (solmak fiili)
  • Aranan kan sonunda bulundu. (damarlarımızdaki sıvı)
  • Sana nasıl kandım, bilmiyorum. (inanmak fiili)
  • Akşamki yemeğe kaç kişi gelecek? (soru sıfatı)
  • Yemek buldun ye, dayak buldun kaç. (kaçmak fiili)

 

– Tür yönünden aynılık/farklılık söz konusu olabilir.

  • Kara kaşlı, kara gözlüydü. (isim)
  • Kara görününce hepimiz coştuk. (isim)
  • Gömleğindeki leke, kir değil kandı. (isim)
  • Onun yalanlarına kardeşim de kandı. (fiil)
Sesteş olmayan sözcükler arasında ekli görünüm sesteşlik sağlayabilir.

    • Gelsin artık göklerden beklenen yardım!
    • Bahçedeki odunları yardım.

Uyarı: Ortak köklü sözcükleri, eş sesli sözcüklerle karıştırmamaya dikkat etmeliyiz. Ortak köklülük, aynı sözcüğün hem isim hem de fiil olarak kullanılabilmesidir. Bu sözcükler, başlangıçta sadece isim biçiminde kullanılıyorken zamanla her iki şekilde de kullanılır olmuştur.
İki kutu boya bu odaya yeter. (boya, isim)
Yarın akşam bu odayı boya. (boyamak, fiil)
Örnek 8:
Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelimelerden hangisinin sesteşi yoktur?
A) Bu küçücük kara parçasına biz vatan diyoruz.
B) Biraz sonra elinde kocaman bir yufka ekmeğiyle göründü.
C) Kasabadaki herkesin büyük şehirle ilgili planı vardı.
D) İç hastalıkları uzmanımız görevine başlamıştır.
E) Elinde avcunda ne varsa gece hayatında tüketmiş.
Kara sözcüğü renk ve toprak parçası anlamlarında, el sözcüğü insandaki bir organ ve yabancı anlamında, var sözcüğü ulaşmak ve var olmak anlamında, iç sözcüğü içmek ve iç taraf anlamında sesteş sözcüklerdir. Bu durumda A, B, C ve D seçeneklerinde altı çizili sözcükler sesteştir. E seçeneğinde altı çizilen “tüketmek” sözcüğünün sesteşi yoktur.
Örnek Soru 2:
I. Doğum günün ona hediye aldın mı?
II. Tutsak da olsalar insanların hakları vardır.
III. Bu eserinde sokak çocuklarını anlatmış.
IV. Bütün şüpheler bahçıvanın üzerindeydi.
Numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerden hangisinin eş anlamlısı kullanılmamıştır?
A) Kuşku
D) Esir
B) Kaçak
C) Armağan
E) Yapıt
Örnek Soru 3:
Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcükler sesteş değildir?
A) Hâlâ ayakkabılarının bağını yapmayı beceremiyordu.
    Bağ bahçe işlerinden anlıyor, çalıştıkça da zevk alıyordu. 

B) Elindekini, avucundakini sorumsuzca etrafına saçmış.
   Katili ele veren, olay yârinde bulunan bir tutam saçmış. 

C) El içine çıkacak yüzü yok ortalarda görünmüyor.
   El üstünde tutulacak biri olduğunu çok sonra anladım. 

D) Öyle güzel bir düs ̧görüyordum ki uyanmak istemedim.
   Hele bir kez düş de gör, etrafında bir Allah’ın kulunu bulamazsın. 

E) Bu düzenbazlar, ağlarına düşürdükleri insanları yoluyordu.
   Sinir krizi geçiriyor gibi davranıyor, saçlarını yoluyordu.

No Comments

Düşüncelerinizi Yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir