Lamii Çelebi

Şâir, yazar. Bursa’da doğdu. Asıl adı Mahmud’dur. Defter­dar Osman Çelebi’nin oğludur. Muradiye Medresesi’nde okumuş, İslâmî ilimleri öğrenmiştir. Daha sonra Şeyh Seyid Ahmed Buharî’nin dervişi olmuştur. M. Bayezid, Yavuz Sul­tan Selim, Kanunî Sultan Süleyman ve II. Selim dönemlerin­de yaşamış, bu sultanlardan yardım görmüştür. Adı geçen sultanlara eserler ithaf etmiştir. Sultan Selim, şaire 35 akçe yevmiye bağlamış, Lâmiî de bununla yetinerek ömrünü ilim ve ibâdetle geçirmiştir. Bursa’da öldü. Nakkaş Ali Paşa Mescidinin avlusuna gömüldü.Lâmiî, manzum ve mensur 30’dan fazla esere sahiptir. Bunların çoğu Arapça ve Farsça’dan çevirilen din, tasavvuf, ahlâk ve aşk konulu eserlerdir. Tercümede orijinale sadık kalmamış, genişleterek tecrüme yapmıştır. İranlı şâir Molla Câmî (1414-1492)’den fazla çeviri yaptığı için Camî-i Rûm diye tanınır. Kitaplarından sosyal ve yerli özellikler vardır. Latifeleri ve hicivleri de meşhurdur. Hemen hemen her tür­de eseri vardır.Manzum eserleri: 1. Divan (5 defterden mevdana gelmiştir. Hacimlidir. El yazması halimdedir). 2- Maktel-İ İmâm Hü­seyin (Kerbelâ Cami’den tercüme), 4. Salâman-u Absâl (Mesnevi Molla Cami’den tercüme), 4. Şem’ü Pervane (Mes­nevi, Şirazlı AhlTden tercüme), 5. Gûy ü Çevgân (Mesnevi), 6. Ferhâd u Şirin (mesnevi), 7. Lugat-ı Manzume (Farsça-Türkçe man­zum sözlük), 9. Şehrengiz (Bursa’nın güzellikleri hakkında mesnevi), 10. Vıs ü Râmîn (Fahreddîn-i Cürcânî’den tercü­me, mesnevi), 11. Kısâs-ı Evlâd-ı Câbir (kayıp), 12. Rİsâle-l Fâl (kayıp), 13. Edhem ü Hümâ (kayıp), 14. H ire d nâme (ka­yıp). Mensur eserleri: 1. Şevâhldü’n-nübüwe (Molla Cami’nin aynı addaki eserinin tercümesi. Lamiî buna Anadolu velile­rini de eklemiştir). Eski harflerle 1376’da basıldı.), 2. Neffa-hatü’l-Üns Tercümesi (Molla Camî’den tercüme), 3. Risaie-I Tasavvuf, 4. Hüsn ü Dil (Nazım-nesir karışık. Fettâh-ı Nîşâ-bûrî’den tercüme), 4. Mü nazara-1 Bahar u Şitâ (Eski harflerle basıldı, 1290). 6. Şerh-I Dibace-i Gülistan (Şeyh Sadî’nin Gü­listan adlı mesnevisinin ünsüzünün Türkçe açıklaması), 7. Münşe’ât-ı Mekâtlb (23 mektup), 8. Menâkıb u Üveyse’l-Karânl, 9. İbret-nümâ (Ahlaki hikayeler, menkıbeler). Eski harflerle 18 56’da basıldı), 10. Şerefü’l-lnsân (Arapça’dan ter­cüme), 11. HaII-1 Muammâ-yı Mîr Hüseyn (Tanrı’nın güzel 99 ismi hakkındaki Mîr Hüseyin’in eserinin açıklaması), 12. Letâif-nâme (Latifeler mecmuasıdır. Oğlu Abdullah Çelebi tarafından kitap haline getirildi), 13. Münfizara-I Nefs ü Rûh (Eski yaşayışımızı, âdetlerimizi, kılık kıyafetimizi anlatan eser), 14. Risale-i Aruz (Kayıp), 15. Risâle-I Usûl min el-fünûn (kayıp), 16. Mevlldü’r-Resûl (kayıp), 17. Menâkıb-ı Cenâb-ı Ali (kayıp), 18. Miftâhu’n-necfit (kayıp). Lâmiî hak­kında Nuran Tezcan’ın yüksek lisans çalışması vardır (DTCF, yüksek lisans tezi, 1976, No: 4)